Killer yeast: lethality and self-protection
| Promotie: | R.C. Prins, MSc |
| Wanneer: | 08 juli 2025 |
| Aanvang: | 11:00 |
| Promotors: | prof. dr. A.J.M. (Arnold J M) Driessen, S.K. (Sonja) Billerbeck, Prof |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Science and Engineering |
Killer-gisten: toxiciteit en zelfbescherming
Effectieve antischimmelmiddelen zijn uitermate belangrijk om schimmelinfecties te bestrijden, maar toenemende antifungale resistentie samen met een gelimiteerd aanbod antifungale middelen maakt het vinden van nieuwe middelen noodzakelijk. Micro-organismen vormen mogelijk een bron, aangezien deze vaak antimicrobiële stoffen produceren – zoals de ‘killer-toxines’, antifungale eiwitten geproduceerd door gisten (eencellige schimmels).
Dit proefschrift van Rianne Prins focust op het verkrijgen van fundamentele kennis over deze toxines, met name de K2-toxine, geproduceerd door de gist Saccharomyces cerevisiae die het M2-mycovirus bevat. Dit virus zorgt ervoor dat de gist de K2-toxine produceert en ook resistent is tegen K2 om zelfdoding te voorkomen. De toxine wordt al commercieel toegepast in wijnfermentaties om bederf tegen te gaan en is ook actief tegen Candida glabrata, een ziekteverwekkende gist. Zoals vele killer-toxines is K2 echter alleen actief bij lage temperaturen en in zure omgevingen, wat een breed toepassingspotentieel kan limiteren.
Door middel van laboratoriumexperimenten en computerstudies levert dit proefschrift nieuwe inzichten in de K2-toxine en de geassocieerde zelfbeschermingsfactor. Het eerste deel laat zien hoe K2-producerende cellen resistent zijn door een klein multifunctioneel peptide van de K2-precursor – een uniek systeem vergeleken met andere zelfbeschermingsmechanismen in micro-organismen. Het tweede deel onderzoekt de stapsgewijze intracellulaire productie, cruciale eiwitresiduen en de 3D-eiwitstructuur van de K2-toxine.
Het proefschrift eindigt met een samenvatting en aanbevelingen voor toekomstig onderzoek, waarin het gedetailleerder beschrijven van de mechanismen aangaande de zelfbescherming en K2-toxiciteit belangrijk zullen zijn. Uiteindelijk kan deze kennis gebruikt worden voor het maken van toxines met gewenste eigenschappen voor allerlei toepassingen van voedselconservering tot antischimmelmedicijnen.