Parental and endosymbiont effects on sex determination in haplodiploid wasps
| Promotie: | dr. E. Geuverink |
| Wanneer: | 24 maart 2017 |
| Aanvang: | 11:00 |
| Promotor: | prof. dr. L.W. (Leo W) Beukeboom |
| Copromotors: | dr. L.P.W.G.M. (Louis) Jacobus Mgn Van De Zande, dr. E. Verhulst |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Science and Engineering |
Bacteriën nemen regie over geslachtsbepaling nakomelingen over van wesp-gastvrouw
Elzemiek Geuverink onderzocht de genetische basis van geslachtsbepaling in vier parasitaire wespsoorten. Hoewel er slechts twee geslachten uit voortkomen, vrouwen en mannen, zijn de genetische mechanismen voor geslachtsbepaling en geslachtsdifferentiatie verbazingwekkend divers. Geslachtsbepaling bij insecten is gebaseerd op een cascade van genen die in een mannelijke of vrouwelijke modus gezet kunnen worden. De parasitaire wespen die Geuverink onderzocht, bezitten geen geslachtschromosomen en planten zich voort door middel van haplodiploïdie. Mannelijke individuen ontwikkelen zich uit onbevruchte haploïde eieren door parthenogenese, terwijl vrouwelijke individuen ontstaan uit bevruchte diploïde eieren.
Geuverink identificeerde geslachtsbepalingsgenen in geassembleerde genomen en testte de expressie van genproducten in de verschillende geslachten en ontwikkelingsstadia. De bepaling van het geslacht vindt plaats in het embryo door een interactie van genproducten die door de moeder aan haar eieren meegegeven zijn met, in het geval van bevruchte eieren, genproducten die worden afgeschreven van het door de vader geërfde genoom. In een aantal soorten bleken wespen geïnfecteerd met een bacterie die hun voortplanting manipuleert. Deze geïnfecteerde vrouwelijke wespen produceren alleen dochters uit onbevruchte eieren. De bacterie verandert de samenstelling van de genproducten die door de moeder wordt meegegeven op een manier dat de eieren geen genoom van een vader nodig hebben om vrouwelijke ontwikkeling te starten. Hiermee hebben de bacteriën de regie over de geslachtsbepaling van hun wesp gastheer overgenomen.
Elzemiek Geuverink promoveert aan de RUG op onderzoek dat zij uitvoerde bij de afdeling Evolutionaire Genetica van GELIFES en gefinancierd werd door NWO. Zij vervolgt haar loopbaan als postdoc bij de RUG.