Column Piet Bouma: Verantwoordelijkheid

Een van de meest gebruikte woorden het laatste half jaar, na ‘corona’ en ‘anderhalve meter’ is: verantwoordelijkheid. We worden gevraagd ons verantwoordelijk te gedragen, eigen verantwoordelijkheid te nemen voor de gevolgen van ons gedrag. Niet alleen van ons als individu, maar ook van groepen mensen, instituties en landen wordt verantwoordelijkheid geëist. We moeten meer dan ooit oog hebben voor de mensen om ons heen. Dit alles met als inzet het COVID-19 virus er zo snel mogelijk weer onder zien te krijgen. We moeten het samen doen. We moeten het zelf doen.

We hebben in Nederland een sterke traditie van zelfsturing. Is het begrip ‘zelfsturend team’ niet ooit door Nederlandse bedrijfskundigen uitgevonden? Ik ben er een groot fan van. Althans, meestal. In tijden van crisis werkt het echter niet altijd. Dan is het ook nodig om individuen, groepen en instituties een eenduidige gedragslijn voor te houden. Een duidelijke norm te hanteren. Omdat er soms geen tijd te verliezen valt. Dit is geen pleidooi voor een ‘sterke man’ in de huidige coronacrisis, maar voor moreel leiderschap dat een heldere gedragsnorm bepaalt en uitdraagt.

Leiding krijgen en verantwoordelijkheid nemen, waar hebben we die combinatie eerder gezien? In de naam van onze bacheloropleiding Global Responsibility & Leadership. We leren onze studenten om kritisch na te denken hoe verantwoord gebruik van de aarde eruit ziet. We leren hen de kenmerken van goed leiderschap te herkennen en te ontwikkelen. Prachtig om te zien hoe dat werkt.

Terug naar de coronacrisis. Premier Rutte heeft het maanden geprobeerd met zelfsturing: “Pas je gedrag aan, niet omdat ik het vraag, maar omdat het nodig is om het virus te onder controle te krijgen.” Het bleek niet genoeg, het appèl op Nederland moest krachtiger worden geformuleerd. En de gedragsnormen moesten strenger gecontroleerd worden. Verantwoordelijkheid nemen én leiding krijgen. We ontkomen er als Nederland niet aan in deze tijden van crisis. Nu nog zien hoe we dit samen naar wereldniveau kunnen tillen. Ik ben vol vertrouwen dat onze alumni Global Responsibility & Leadership over een aantal jaren daar een constructieve rol in kunnen spelen.

Dit artikel verscheen in Verbindt winter 2020.