Fetal programming in pregnancy-associated disorders

Nieuwe preklinische modellen om zwangerschapscomplicaties te bestuderen

Het is bekend dat ‘pre-eclampsie’ (zwangerschapsvergiftiging) en zwangerschapsdiabetes ernstige risico’s met zich meebrengen voor moeder en ongeboren kind. Blootstelling aan zulke ongunstige omstandigheden kan voor het kind levenslange, nadelige fysieke en mentale gevolgen hebben. Maar wat het bestuderen van deze gevolgen zo lastig maakt, is dat nog grotendeels onbekend is welke factoren betrokken zijn bij deze ‘foetale programmering’, aanpassing van de foetus aan zulke ongunstige omstandigheden. Violeta Stojanovska ontwikkelde in haar promotieonderzoek nieuwe preklinische modellen die als missende schakel kunnen dienen tussen het onderzoek en de praktijk.

Tijdens de zwangerschap ondergaat het lichaam van de moeder verschillende kleine en grote veranderingen. Deze veranderingen zorgen voor optimale groei en ontwikkeling van de foetus. De groei van de foetus in de baarmoeder wordt gekenmerkt door een hele snelle groei waarbij cellen in hoog tempo delen en organen en weefsels worden gevormd. Dit is een heel kritische periode in het mensenleven, omdat de omgeving tijdens de zwangerschap de fysiologie van de foetus kan vormen om het optimaal te laten functioneren in de rest van het leven. Wanneer de beschikbaarheid van voedingsstoffen of het functioneren van de placenta niet optimaal is, zal dit leiden tot verminderde groei van de foetus en de ontwikkeling van zwangerschapscomplicaties. De meest voorkomende complicaties zijn pre-eclampsie, intra-uteriene groeivertraging (de baby groeit dan onvoldoende) en zwangerschapsdiabetes. Deze complicaties worden gekenmerkt door een complexe ontstaansgeschiedenis en kunnen het risico op andere complicaties vergroten.

Om de effecten van verschillende factoren tijdens de zwangerschap op foetale programmering te onderzoeken, zijn preklinische modellen nodig. Het onderzoek van Stojanovska leverde nieuwe modellen op voor de meest voorkomende zwangerschapscomplicaties en het effect daarvan op de gezondheid van de foetus. De resultaten kunnen helpen bij het evalueren van de ernst van foetale programmering en het bepalen van klinisch beleid op dit gebied. Zo concludeert zij onder andere dat het geslacht van de baby een belangrijke voorspeller is voor foetale groei, ontwikkeling en ziektes: vrouwelijke nakomelingen worden meer beïnvloed door zwangerschapscomplicaties dan mannelijke. Dit is in lijn met eerder onderzoek.

Violeta Stojanovska (1986) studeerde geneeskunde aan Ss. Cyril and Methodius universiteit in Skopje, Macedonië, en medical pharmaceutical sciences (MSc) aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij verrichte haar onderzoek binnen de afdeling Obstetrie en Gynaecologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Het onderzoek werd gefinancierd door ZonMW. De titel van het proefschrift is: “Fetal programming in pregnancy associated disorders”.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/610fdbdd-7917-47b1-b7da-6a8e266b0887