Unveiling the histopathological landscape of salivary glands in Sjögren’s disease
| Promotie: | U. Nakshbandi |
| Wanneer: | 20 juni 2025 |
| Aanvang: | 09:00 |
| Promotors: | prof. dr. F.G.M. (Frans) Kroese, A. (Arjan) Vissink |
| Copromotor: | B. (Bert) van der Vegt |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Medische Wetenschappen / UMCG |
Het onthullen van het histopathologische landschap van de speekselklieren bij de ziekte van Sjögren
De ziekte van Sjögren (ZvSj) is een systemische auto-immuunziekte, die gekenmerkt wordt door droogheid van de mond en ogen. Naast de typische droogheidsklachten kunnen verschillende organen betrokken zijn bij de ziekte. Er bestaat nog geen goedgekeurde behandeling voor de ziekte. Voor de diagnose en classificatie wordt vaak een stukje speekselklierweefsel (biopt) onderzocht. Daarbij wordt gekeken naar de focus score: het aantal groepjes immuuncellen rondom de afvoergangen per oppervlakte-eenheid. Speekselklierbiopten zijn daarnaast belangrijk om de ziekte beter te begrijpen en voor de ontwikkeling van geschikte medicatie.
Het doel van het in dit proefschrift beschreven promotieonderzoek van Uzma Nakshbandi was om meer inzicht te krijgen in het speekselklierbiopt van patiënten met de ZvSj om de rol hiervan bij de diagnose, classificatie en stratificatie van patiënten te evalueren.
Nakshbandi liet zien dat naast de focus score ook andere speekselklierbiopt afwijkingen relevant zijn. Namelijk: aanwezigheid van B-cellen in het epitheel van de afvoergangen van de speekselklier, een relatieve toename in de speekselklier van plasmacellen die IgG antistoffen uitscheiden en de aanwezigheid van kiemcentra (structuren waar geheugen B-cellen aangemaakt worden). Deze kenmerken kwamen zowel in lipbiopten als in oorspeekselklierbiopten voor en bleken een toegevoegde waarde te hebben voor diagnose en classificatie van de ZvSj. Deze Sjögren specifieke speekselklierveranderingen waren daarbij aanzienlijk vaker aanwezig bij patiënten met veranderingen in het bloed (zoals auto-antistoffen). Ook bij kinderen met Sjögren waren deze afwijkingen aanwezig, vaak zelfs duidelijker dan bij volwassenen.
Daarnaast werd onderzocht of behandeling met Abatacept, een medicijn dat de afweerreactie afremt, effect had op het biopt. Abatacept leidde echter niet tot grote veranderingen in het weefsel na 24 weken, en het biopt kon ook niet voorspellen wie baat zou hebben bij de behandeling.