Willem Janssen: ‘Europese aanbestedingsregels dreigen te complex te worden’
Europese aanbestedingsregels overlappen elkaar én spreken elkaar soms tegen. Dat blijkt uit onderzoek van hoogleraar Willem Janssen in opdracht van de Europese Commissie. Zijn advies: ga terug naar de tekentafel en hervorm deze regels als geheel.
Een flink deel van het Europees BNP, zo’n 14 tot 19 procent, wordt uitgegeven via openbare aanbestedingen. In Nederland gaat het jaarlijks om 86 miljard, geld dat bijvoorbeeld gaat naar ict-diensten, de zorg, of infrastructurele projecten.
Van drie naar meer dan zestig aanbestedingsrichtlijnen
Lange tijd werden aanbestedingen alleen gereguleerd door drie Europese aanbestedingsrichtlijnen. Janssen: 'De aanbestedingsregels moeten ervoor zorgen dat opdrachten gelijk en transparant gegund worden. Inmiddels is de gedachte dat het daarbij niet alleen om de laagste prijs gaat maar ook om een groene en sociale wereld. We geven geld uit voor toekomstige generaties. Wat je zag is dat overheden voor de laagste prijs bleven gaan en dat je weinig terecht kwam van lagere CO2-emissies, circulaire werken en dat soort zaken.'
Daarom zijn er de afgelopen jaren veel aanvullende regels bijgekomen. Inmiddels zijn er meer dan 60 richtlijnen en verordeningen die aanbestedingen vanuit het perspectief van het klimaat, handel en sociale ongelijkheid reguleren. Janssen: 'Neem bijvoorbeeld een voorgestelde regel dat als je een windturbine bouwt, de wieken voor 70 procent circulair moeten zijn.'
In opdracht van de Europese Commissie keek Janssen naar de samenhang tussen de aanbestedingsregels. Uit zijn onderzoek blijkt dat lang niet al deze regels goed op elkaar zijn afgestemd.
Door de hoeveelheid wetten en regels kan veel mis gaan
Op zichzelf zijn het nuttige regels, maar Janssen ziet wel dat er door de hoeveelheid wetten en regels veel mis kan gaan. 'Dat zorgt voor fragmentatie. Overheden en marktpartijen weten niet meer welke regels er allemaal zijn, welke wetten eraan zitten te komen.'
Daarnaast zijn sommige regels veel te open geformuleerd. 'Dat leidt ook tot onduidelijkheid aan welke eisen je nu precies moet voldoen.'
Sommige regels spreken elkaar tegen
En nog problematischer: 'Sommige regels spreken elkaar tegen: zelfs als je de wet wilt volgen, kun je je onmogelijk aan de regels houden.'
Zijn advies aan de Europese Commissie is dan ook: kies voor een omnibus-aanpak. 'Kijk niet naar losse onderdelen van de wet maar hervorm alle regels in één keer. Bekijk ze in samenhang, kies wat je belangrijk vindt en hou vooral voor ogen of het in de praktijk werkbaar is en of je je doel ermee bereikt.'
Of zijn advies wordt overgenomen, moet volgend jaar blijken. Dan moeten de concrete voorstellen voor de nieuwe aanbestedingsrichtlijnen in Brussel klaar zijn.
Meer informatie
Willem Janssen is Bijzonder Hoogleraar Aanbestedingsrecht aan de RUG en Universitair Hoofddocent Europees en Nederlands Aanbestedingsrecht aan de UU.
Het advies is terug te vinden via deze link.
Het complete onderzoek is te raadplegen op deze website.