Jan Staal kent de RUG als geen ander

Hij begon in de postkamer van de RUG, reed jarenlang met een laboratorium door binnen- en buitenland en is nu, nog even, chauffeur van de universiteit: na een carrière van bijna 50 jaar bij de RUG gaat Jan Staal dit voorjaar met pensioen. Hoe blikt hij terug op al die jaren, waarin hij van alles bij de universiteit deed en waarin veel veranderde?

^{Tekst: Thomas Vos, afd. Communicatie RUG / Foto's: Elmer Spaargaren}

Een advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden rond 1970: zo begon het ooit voor Staal. De RUG zocht assistenten voor de postkamer, het kloppende hart van de universiteit, destijds nog aan de Oude Boteringestraat 44. Staal: “Stropdasje voor, colbertje aan… daar ging ik als 16, 17 jaar oud jongetje. Ik mocht aan de slag als hulp. Een grote, nieuwe wereld. Maar de postkamer was ook heel druk en chaotisch. Dat vond ik eigenlijk niks.”

Scheikunde

Op zijn kantoor in een loods aan het Nadorstplein, op de Zernike Campus, vertelt Staal over zijn vele jaren bij de universiteit. De verscheidene dingen die hij meemaakte, de hoogte- en dieptepunten: ze vormen bijzondere verhalen die hij met veel enthousiasme vertelt. Zoals dat allereerste baantje op de postkamer. Staal hield het daar een tijdje vol. Toen hij via zijn baas hoorde van een vacature als administratief medewerker bij de afdeling Scheikunde, werd hij enthousiast. Dat werk paste beter bij zijn interesses en kennis. Hij solliciteerde en werd aangenomen. “Dat was prachtig, in dienst bij de zo’n grote afdeling. Het was leuk werk en ik was onderdeel van een hecht team. Iedereen kende en steunde elkaar. Echt een mooie tijd.”

Diensthoofd

Vijftien jaar werkte hij bij de scheikundigen. Ben Feringa hielp hij er bij de boekhouding. Maar de tijd stond niet stil, het werk automatiseerde. Staal was er niet zo happig op. Het handmatige werk, daar hield hij juist van. In 1986 vertrok hij naar de toenmalige Centrale Diensten. Daar werd hij later diensthoofd en kreeg hij de leiding over de logistiek binnen de RUG. Telefoonverkeer, transport van bijvoorbeeld gevaarlijke stoffen, aansturing van chauffeurs: Staal had het allemaal onder zijn hoede.

Discovery Truck

Tot er begin jaren 2000 een verzoek kwam vanuit de faculteit. Jongeren moesten warm worden gemaakt voor natuurwetenschappelijke studies. Daarom bouwden zij een vrachtwagen om tot een rijdend laboratorium dat langs scholen zou trekken. Voor deze ‘Discovery Truck’ (nu bekend als de Jouw Energie van Morgen truck) zochten ze een geschikte chauffeur. Staal: “Ik had natuurlijk ervaring bij Scheikunde, dus ze kwamen bij mij terecht, en ik zei ja. Het leek me prachtig.” Samen met Theo Jurriens van de Faculteit Science and Engineering en verschillende studenten trok Staal vanaf 2006 langs tientallen scholen. Aanvankelijk alleen in Nederland, maar de truck maakte ook buiten de landsgrenzen naam. “We gingen van Roodeschool naar de Eiffeltoren en van Stockholm naar Maagdenburg. Veel op reis, slapen in hotels. Ik was soms zeven dagen achtereen van huis,” vertelt Staal. Overal waar ze kwamen lieten ze leerlingen allerlei proefjes en onderzoekjes doen.

Hard werken

Met lichte weemoed kijkt Staal terug op zijn tijd op de truck: “Het was fantastisch. Ik vergelijk het wel eens met militaire dienst. Je komt van de ene wereld in een compleet andere terecht. Ik werd echt de wereld van het onderwijs ingezogen.” Ondanks die liefde voor het vak begonnen de lange dagen en het harde werken hun tol te eisen. In 2010 werd het Staal teveel. Hij werd ziek: “Het kwam als een dief in de nacht. Ik voelde me steeds slechter en kwam in het ziekenhuis terecht.” Daar vonden ze aanvankelijk niets, maar het bleek later een burn-out te zijn. Hij legde het werk met de truck neer en begon aan zijn herstel. Dat ging gelukkig voorspoedig.

Opnieuw chauffeur

Het was in de logistiek bij Centrale Diensten waar Staal een jaar later terugkeerde, toen het weer beter ging. Niet lang daarna hoorde hij over een functie die vrijkwam en die hem wel wat leek: chauffeur van de universiteit. Hij kreeg de baan, en sindsdien rijdt hij onder andere leden van het College van Bestuur en decanen van de faculteiten naar allerlei afspraken in het land. En dat gaat hem goed af. Hij staat bekend om zijn professionaliteit, als iemand die nooit te laat komt. “Dat is ervaring. Ik neem altijd de tijd. Goed vertrektijden bekijken, speling inbouwen. Ik houd met van alles rekening. Zelfs als ik naar de binnenstad moet neem ik een half uur. Dan heb je weer te maken met druk verkeer in de Ebbingestraat, dan zijn er weer ergens werkzaamheden.”

Afscheid

Het werk is voor Staal bovendien meer dan alleen maar rondrijden. “Ik let erop of de stropdas goed zit, of de tas meekomt. De details, de praktische zaken. Met iemand als collegevoorzitter Jouke de Vries bouw je bovendien ook een band op. We gaan samen ergens naartoe en we komen samen terug. Bij mij kan hij z’n ei ook kwijt. Ik zeg wel eens voor de grap dat we samen bestuurders zijn.” Nog even zal Staal die oplettende en luisterende chauffeur zijn, dan neemt hij afscheid. Zonder feestje, zonder poespas. “De meeste collega’s van vroeger zijn al weg, ik ken lang niet iedereen meer. Maar van die paar die ik goed ken neem ik natuurlijk nog wel even persoonlijk afscheid.” Vervelen gaat hij zich in ieder geval niet. “We gaan lekker fietsen in Frankrijk, mijn vrouw en ik. We zijn gek op dat land. Daar gaan we met de camper mooi toeren.” Chauffeuren, daar stop je niet zomaar mee.