De structuur van cultuur, of: wat weet de schildpad?

Oratie: dhr. prof.dr. B.P. van Heusden, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Titel: De structuur van cultuur, of: wat weet de schildpad?

Leeropracht: Cultuur en cognitie, i.h.b. met betrekking tot de kunsten

Faculteit: Letteren

 

Het is nog steeds niet ongebruikelijk om natuur en cultuur als tegengestelde polen te beschouwen. Natuur is het domein van de natuurwetenschappen (bèta), cultuur dat van de geesteswetenschappen (alfa). De gammawetenschappen neigen soms naar de ene, soms naar de andere pool. Van Heusden betoogt dat cultuur helemaal geen bijzonder soort ding is, maar ’gewoon’ een van de vele vormen van natuur. Er is dan ook geen bijzonder type wetenschap nodig om cultuur te bestuderen. Cultuur kan heel goed binnen het kader van de bestaande (natuur)wetenschap onderzocht worden. Dit gebeurt inmiddels ook; zoals in de cognitiewetenschappen, waar cultuur als een activiteit van ons brein wordt beschouwd. Door dit cognitieve onderzoek neemt ons inzicht in de structuur van cultuur snel toe. Kenmerkend voor deze structuur lijken in elk geval te zijn: 1. de scheiding van herinnering en ‘hier en nu’, 2. de combinatie van vier cognitieve basisvaardigheden (waarneming, verbeelding, conceptualisering en analyse), en 3. het vermogen tot reflectie of metacognitie. Het inzicht in de structuur van cultuur kan en zal ons denken over de ontologie van cultuur (wat voor ’ding’ is cultuur?), over de evolutie van cultuur (hoe verandert cultuur?), en over de epistemologie van de cultuurwetenschap (hoe bestudeer je cultuur?) waarschijnlijk ingrijpend veranderen.