Onderzoekers: ‘Middencoalitie’ meest waarschijnlijke formatie-uitkomst

De komende kabinetsformatie lijkt uit te draaien op een coalitie die inzet op pragmatische samenwerking in het politieke midden. Dat blijkt uit een modelanalyse van Karlijn Bakker (student RUG), Jorrit van der Wal (student University of Oxford), Jacob Dijkstra (RUG) en Jelmer Draaijer (Jelmert Engineering).

Volgens hun berekeningen is een coalitie van D66, VVD, GroenLinks-PvdA en CDA het meest waarschijnlijke scenario. Deze zogenoemde middencoalitie brengt partijen samen die verschillen in ideologie, maar bereid zijn praktische compromissen te sluiten om gezamenlijk te besturen. De combinatie verenigt hervormingsgezinde en duurzame ambities met ruimte voor liberale prioriteiten op het gebied van wonen, veiligheid en economie.

De onderzoekers baseren zich op de verkiezingsprogramma’s van alle partijen. Ze identificeerden elf onderwerpen waarop partijen sterk van mening verschillen en bepaalden per partij zowel de positie als het belang dat zij aan die thema’s hechten. Met behulp van een besluitvormingsmodel (Decide) simuleerden zij hoe partijen in onderhandelingsrondes standpunten uitruilen om tot overeenstemming te komen.

De analyse laat zien dat een combinatie van D66, VVD, GroenLinks-PvdA en CDA – samen goed voor 86 zetels in de Tweede Kamer en 37 in de Eerste Kamer – de meeste kans heeft op een stabiele samenwerking. In deze variant kan D66 winst boeken op haar kernpunten, zoals onderwijs, vernieuwing en Europese samenwerking, en zich profileren als hervormingsgezinde motor van het kabinet. De VVD onderscheidt zich op thema’s als woningmarkt, defensie en migratie, terwijl GroenLinks-PvdA invloed heeft op klimaat-, zorg- en stikstofbeleid. Het CDA blijft trouw aan de traditionele thema’s landbouw, defensie en zorg.

Een alternatief scenario, met D66, VVD, CDA en JA21, vertegenwoordigt een meer centrumrechtse koers en is volgens de onderzoekers minder stabiel, vooral vanwege de grote inhoudelijke verschillen tussen D66 en JA21.

Na de definitieve verkiezingsuitslag publiceren de onderzoekers een geactualiseerde versie van hun analyse.