Webinar Religie en Gender: Uit de greep van het virus

Inlichtingen en organisatie: Anne-Claire Mulder, acmulder pthu.nl en Mathilde van Dijk, mathilde.van.dijk rug.nl

Uit de greep van het virus: Historische, theologische en ethische overwegingen over zorg en zorgen

Sinds maart 2020 is Nederland in de greep van Covid19 of Corona. Het was al maanden eerder opgedoken in de Chinese stad Wuhan en heeft zich vanaf daar over de hele wereld verspreid. Vooral bij mensen boven de zestig kon de ziekte dodelijk verlopen. In Nederland alleen al was in de eerste golf de oversterfte zo’n 30% hoger dan het gemiddelde bij een gewone griep: 9768 tegen 6443. Jongeren werden over het algemeen minder ziek, maar hielden nog lang gezondheidsklachten.

In Nederland en andere landen is inmiddels een tweede en soms zelfs een derde golf bezig. Bijna overal ter wereld worden maatregelen afgekondigd om het virus in te dammen. Dat levert ook protest op. Op internet tieren complottheorieën welig: Corona is door een kwade macht ontworpen, bestaat überhaupt niet enzovoort. Leiders als Trump en Orbán stonden voorop bij het ontkennen van het virus, met voorspelbare gevolgen voor de bevolking van hun landen. Sommige jongeren voelen zich niet geroepen zich aan de maatregelen te houden, omdat zij menen dat Corona bij hun minder ernstige gevolgen heeft .

Op deze studiedag reflecteren we op de impact van het virus, vanuit het perspectief van genderstudies, vanuit gegevenheden zoals dat mannen bevattelijker zijn voor het virus dan vrouwen, vrouwen het leeuwendeel van de zorgtaken op zich nemen, het virus niet evenredig verspreid is over verschillende bevolkingsgroepen in Europa en sommigen het virus zien als een aanzet tot maatschappelijke veranderingen. Spreeksters zijn ethica Els Maeckelberghe, historica Catrien Santing en theologe Anne-Claire Mulder.

Spreeksters en lezingen

Els Maeckelberghe (RUG): Covid19: Test van onze menselijkheid?

De Covid-19-pandemie hoort niet een oorlogsgebied te zijn waar strijd geleverd wordt over conflicterende belangen, maar het is een "test van onze menselijkheid", zoals de Duitse President Frank-Walter Steinmeier zei in zijn televisietoespraak op 11 april 2020. Het is echter niet altijd helder wat bijdraagt aan ‘menselijkheid’. Hoe kunnen we menselijkheid hooghouden bij het beantwoorden van vragen over wel of niet beperken van vrijheden, welke zorg voorrang krijgt, wie een IC-bed bezet mag houden, wie als eerste in aanmerking komt voor een vaccin? De Covid-19 pandemie vraagt om een expliciete Covid-19 ethiek. In de lezing zal hiertoe een voorstel worden gedaan.

Catrien Santing (RUG): Mannelijke en vrouwelijke hulp tegen de pest.

Vanaf het moment dat de pest in November 1347 uit China in Zuid-Italië arriveerde, maakte zij talloze slachtoffers. De epidemie leidde tot nieuwe religiositeit. Al snel kreeg de ziekte ook haar eigen gespecialiseerde heiligen. Het bekendst is de heilige Rochus, pestheilige bij uitstek. Minder bekend is dat een serie Italiaanse mysticae zich intensief met pestlijders bemoeiden. In deze lezing zullen de genderverschillen in de bemoeienissen van heiligen met de gevreesde ziekte worden verkend.

Anne-Claire Mulder (PThU): Corona. Zorg. God. Enige gedachten vanuit post-patriarchaal theologisch perspectief.

Als Corona iets heeft duidelijk gemaakt dan is het wel dat het wereldwijde economische systeem en het daarmee samenhangende wereld- en mensbeeld in zijn voegen kraakt.
Aan de andere kant heeft deze crisis scherper dan ooit het belang van zorg aan het licht gebracht; zowel van het belang van de zorgsector als van de alledaagse zorg voor elkaar. Toch blijft al die aandacht binnen het oude denkstramien, waarin zorg geassocieerd wordt met het private domein; met vrijwilligerswerk, met het dienende, met het vrouwelijke.
In mijn bijdrage wil ik beginnen bij het begin – bij het idee dat mensen afhankelijk, behoeftig en relationeel zijn en zonder zorg niet tot wasdom kunnen komen. Ik zal die gedachte verbinden met feministisch theologische gedachten over God en Gods aanwezigheid in het aardse bestaan om zo het politieke en theologische gewicht van zorg te erkennen.

Afbeelding: Francesca Romana: twee van haar zoons overlijden aan de pest nadat zij patienten in haar eigen huis heeft verzorgd. Fresco van Antoniazzo Romano, Tor de' Specchi Klooster, Rome 1468.