Niet-financiële verslaglegging geen keuze meer, maar absolute must

In de strategische pijlers van (grote) organisaties speelt niet-financiële informatie een steeds prominentere rol. De overheid eist minder CO2-uitstoot en stakeholders willen meer betrokkenheid zien. Toch zijn er anno 2020 nog veel accountants en financials die geen of weinig kennis hebben van niet-financiële informatie en blijken de richtlijnen voor adequate verslaglegging vaak onduidelijk. Prof. dr. Dick de Waard, kerndocent van de UGBS-opleiding ESG Assurance , vertelt over de noodzaak van dergelijke verslaglegging en hoe bedrijven in de toekomst niet-financiële ‘winst’ kunnen behalen.

Problemen oplossen: het bestaansrecht van ondernemingen

“Eigenlijk is het heel apart dat ESG-vraagstukken relatief kortgeleden een rol zijn gaan spelen in de verslaglegging van bedrijven”, begint De Waard. “Het doel van een onderneming is namelijk per definitie om waarde te creëren en problemen op te lossen. Om een voorbeeld te geven: een bakker bakt brood om mensen aan hun dagelijkse brandstof te helpen. Uiteraard verdient de bakker hier geld aan, want ook hij zal zijn eigen problemen moeten oplossen. Maar geld is lang niet de enige productiefactor – werknemers en grondstoffen zijn minstens zo essentieel. Als de werkwijze van een onderneming mensen en de wereldbodem tekortdoet, en zodoende meer problemen creëert dan oplost, heeft deze amper bestaansrecht meer.”

Druk van stakeholders steeds groter

De eerste sporen van bewustwording rond maatschappelijk belang en duurzaamheid vinden we in de zeventiger jaren van de vorige eeuw. De wereldbevolking groeide hard, met als gevolg meer consumptie en milieuverontreiniging. Het duurde niet lang voordat wetenschappers gaten in de ozonlaag ontdekten. De Waard vertelt: “Men ging meer nadenken over de toekomst en de conditie van de planeet. Organisaties voelden zich verantwoordelijk voor de toenemende zorgen en maakten aanpassingen in hun producten. Zo werden spuitbussen en koelkasten met alternatieve, minder verontreinigende grondstoffen gefabriceerd, mede door aandringen van overheden, klanten en niet-gouvernementele organisaties als Greenpeace.”

Het is vooral deze druk van buitenaf die de laatste jaren flink toeneemt. Belanghebbenden willen transparantie over hoe ethisch verantwoord en duurzaam een onderneming te werk gaat. “Voor organisaties is het noodzakelijk deze transparantie te bieden, aangezien een van de belangrijkste stakeholders – de investeerder – zijn beslissing (mede) laat afhangen van deze informatie. Banken als de ABN AMRO Bank verstrekken bijvoorbeeld geen geld als een bedrijf geen strategie heeft die gericht is op de reductie van CO2-uitstoot. Daarnaast werkt de overheid aan maatregelen om het landelijk niveau van CO2-uitstoot ingrijpend te verlagen: 50% ten opzichte van het niveau in 1990. Bedrijven zullen hier dus informatie over moeten verstrekken in hun jaarverslagen”, aldus De Waard.

Nieuwe regelgeving voor betrouwbare informatie

Met deze toenemende druk neemt ook de vraag naar een concreet raamwerk voor betrouwbare verslaggeving toe. “Op dit moment is er nog weinig wetgeving en zijn er vooral veel vrijwillige standaarden”, legt De Waard uit. “De EU heeft wel een richtlijn voor niet-financiële informatie uitgebracht in 2017, maar deze richtlijn is bindend voor slechts een kleine groep ondernemingen – voornamelijk beursfondsen. Mijn voorspelling is wel dat de EU binnenkort met regelgeving gaat komen om verandering in gang te zetten. Het vrijwillige karakter biedt veel ondernemingen nog te weinig basis om tot actie over te gaan.”

Hoe wel informatie verschaffen?

“Het belangrijkste is dat toekomstige jaarverslagen betrouwbare niet-financiële informatie gaan verschaffen”, benadrukt De Waard. “Betrouwbaarheid kun je meten op basis van juistheid, volledigheid en relevantie. Dit houdt in dat je feitelijk juiste informatie geeft, die geen essentiële zaken achterhoudt en niet misleidt door punten aan te stippen die contextueel irrelevant zijn. Als universiteit horen wij bijvoorbeeld informatie te verstrekken over de integriteit van ons onderzoek, de man-vrouwverhouding binnen het personeel, het energieverbruik van onze gebouwen en wellicht de veiligheid op de werkvloer. Een onderwerp als kinderarbeid is minder relevant, dus het zou onterecht zijn om hierover te rapporteren en daarmee een bedrieglijk positief beeld te schetsen. Aan de andere kant zou een energieleverancier vooral informatie moeten geven over de gebruikte brandstofmix en de daaraan gerelateerde CO2-uitstoot, de veiligheid en de leveringsbetrouwbaarheid; alles eromheen is misschien leuk om te weten, maar in feite ballast.”

Meer expertise en meten van betrouwbaarheid

De Waard vervolgt: “Binnen onze opleiding Environmental, Social & Governance (ESG) Assurance besteden wij aandacht aan het meten van de betrouwbaarheid van niet-financiële informatie. We behandelen de bestaande rapportageraamwerken en becommentariëren deze. Uiteindelijk krijgen de cursisten in zes collegedagen en vijf videocolleges een uitstekend inzicht in het hoe en waarom van niet-financiële verslaglegging. Iedere lichting hebben wij een gemêleerde groep van accountants die meer informatie behoeven over ESG-onderwerpen, en niet-accountants die inhoudelijk veel kennis hebben maar meer deskundigheid willen ontwikkelen op het gebied van informatievoorziening en de betrouwbaarheid van informatie.”

Concluderend stelt De Waard: “De buitenwereld moet er gewoon op kunnen vertrouwen dat een organisatie een goed en juist verslag naar buiten brengt. Daar horen geen twijfels over te bestaan. Het bestaansrecht van de onderneming staat en valt hiermee en dit is het fundament onder het accountantsberoep. En zo vinden deskundigen vanuit een divers beroepenveld elkaar in deze opleiding.”

De derde editie van de opleiding Environmental, Social & Governance Assurance start dit jaar op 11 september en wordt gehouden op het prachtige landgoed ISVW in Leusden. De docentengroep wordt vertegenwoordigd door zowel wetenschappelijk deskundigen als grote namen uit de zakenwereld.