Een literatuuronderzoek dient vaak als voorbereiding op empirisch onderzoek, maar het kan ook een zelfstandige vorm van onderzoek zijn. In beide gevallen kun je putten uit verschillende soorten bronnen.  

Primaire en secundaire bronnen

Bronnen voor literatuuronderzoek kunnen verdeeld worden in primaire en secundaire publicaties. Een primaire publicatie bevat nieuwe informatie: een auteur doet voor het eerst verslag van een ontdekking of levert voor het eerst een bewijs voor een hypothese. Voorbeelden van dergelijke bronnen zijn tijdschriftartikelen, dissertaties, rapporten en congresverslagen. In secundaire publicaties wordt een overzicht gegeven van deze primaire literatuur. Hieronder vallen bijvoorbeeld encyclopedieën, handboeken en bibliografieën.

Pas op! In de geesteswetenschappen wordt een andere betekenis aan deze termen gegeven. Primaire bronnen vormen dan het object van onderzoek, terwijl secundaire bronnen informatie verschaffen over die primaire bronnen.

---

Soorten literatuur

Primaire publicaties

Wetenschappelijk tijdschrift

Een periodieke publicatie die een aantal artikelen van verschillende (wisselende) auteurs bevat. In deze artikelen wordt verslag gedaan van wetenschappelijk (empirisch of literatuur)onderzoek. De manuscripten voor een wetenschappelijk tijdschrift worden door een redactiecommissie zeer grondig onder de loep genomen voordat men overgaat tot publicatie (peer review). Daarnaast worden in een wetenschappelijk tijdschrift vaak boeken gerecenseerd en relevante ontwikkelingen in het vakgebied gesignaleerd.

Veel wetenschappelijke tijdschriften kennen naast hun oorspronkelijke papieren versie tegenwoordig ook een digitale variant. Sommige tijdschriften zijn uitsluitend in elektronische vorm beschikbaar.

Monografie

Een boek dat in zijn geheel door één of meerdere auteurs is geschreven en een (meer of minder) afgebakend onderwerp behandelt.

Grijze literatuur

Publicaties die niet goed in bibliografieën zijn terug te vinden, zoals rapporten van meer of minder officiële instanties, werkdocumenten, 'interne' documenten, publicaties in incourante talen (zoals het Swahili), doctoraalscripties, populair-wetenschappelijk werk en krantenartikelen. Ze hebben een mindere status in de wetenschappelijke wereld, maar kunnen zeer waardevol zijn, bijvoorbeeld als startpunt of aanleiding van een literatuuronderzoek.

Websites

Sites van de overheid, onderzoeksinstellingen en andere officiële instanties. Realiseer je dat iedereen alles op internet kan zetten. Niet alle informatie is even betrouwbaar.

---

Secundaire publicaties

Attenderingstijdschrift

Een periodieke publicatie met inhoudsopgaven van een groot aantal recent verschenen of nog te verschijnen vaktijdschriften. Vroeger op papier, tegenwoordig vooral digitaal.

Bibliografie

Een lijst van titels van publicaties, gekozen volgens een bepaald principe en volgens bepaalde regels gerangschikt.

Catalogus

Een catalogus is een geordend lijst van publicaties die op een bepaalde plaats aanwezig zijn. De werken kunnen in de catalogus op verschillende manieren gerangschikt worden, bijvoorbeeld op auteur, op vakgebied of op trefwoord. Vroeger op papier (kaartsysteem), tegenwoordig vooral digitaal.

Handboek (compendium)

Een systematisch geordende publicatie waarin een beknopte en kritische samenvatting wordt gegeven van de stand van het onderzoek in een bepaald vakgebied.

Jaarboek

Een jaarlijkse uitgave van een vereniging.

Literatuurgids

Een beschrijving van publicaties over een bepaald onderwerp.

Naslagwerk

Een publicatie die uitsluitend bestemd is voor het zo snel mogelijk opzoeken van gegevens, zoals adresboeken (bijvoorbeeld van beroepsverenigingen), woordenboeken en encyclopedieën.

Overzichtsartikel (review)

Een samenvattende publicatie van specialist(en) op een bepaald vakgebied, waarin een (beknopt) overzicht over de stand van de wetenschap met betrekking tot een bepaald onderwerp of vakgebied wordt gegeven.

Referaattijdschrift

Een lopende bibliografie, meestal georiënteerd op een bepaald vakgebied of een bepaalde documentvorm, waarin aan de bibliografische beschrijving een beschrijving van de inhoud is toegevoegd. Vroeger op papier, tegenwoordig vooral digitaal.

Websites

Sites van de overheid, onderzoeksinstellingen en andere (officiële) instanties. Realiseer je dat iedereen alles op internet kan zetten. Niet alle informatie is even betrouwbaar.

---

Bronnen

• Bibliotheek FWN RUG. (2002, 9 september). Gebruikersgids bibliotheek faculteit der Wiskunde & Natuurwetenschappen .
• Eco, U. (1994). Hoe schrijf ik een scriptie? Amsterdam: Bert Bakker.
• Redeker, G., & Rijskamp, Y. (Red.). (2001). Technische verzorging van werkstukken. Groningen: RUG, Faculteit der Letteren, Afdeling Taal en Communicatie.
• Swart, J.A.A., & van der Windt, H.J. (2001). Oriëntatie op biologie en samenleving: vaardigheden. Haren: Sectie Wetenschap en Samenleving, Biologisch Centrum, RUG.
• Wuite-Harmsma, H.E., & Braaksma, J. (red.). (1995). Methodisch literatuur zoeken (2e editie). Enschede: Universiteitsbibliotheek.

© 2002 | RUG, Faculteit der Letteren, project Communicatieve Vaardigheden