Moet de overheid meer doen om mijn data te beschermen?
Antwoord door Dr. Oskar Gstrein, universitair hoofddocent bij de vakgroep Governance and Innovation van de faculteit Campus Fryslân
In een wereld die steeds meer wordt gevormd door technologie, moeten overheden meer doen om de bescherming van jouw gegevens te versterken en af te dwingen. Nu er digitale kloven ontstaan, is het van cruciaal belang om te zorgen voor een eerlijke verdeling van middelen en macht. Wetten maken de weerspiegeling van maatschappelijke waarden in technologie mogelijk, bevorderen verantwoordelijke innovatie en vergroten de brede welvaart.
Technologie en data nemen een steeds belangrijkere rol in ons leven in. De snelheid waarmee grensverleggende toepassingen gebaseerd op kunstmatige intelligentie (AI) en vergelijkbare doorbraken een deel van ons leven worden, is bijna niet bij te houden. Dit heeft ook gevolgen voor onze samenleving. Er zijn mensen onder ons die profiteren van de voordelen en mogelijkheden van nieuwe apparaten en diensten, maar er zijn ook mensen die liever vasthouden aan de oude manier.
In de publieke sector heeft deze verdeeldheid gevolgen voor de manier waarop we omgaan met de overheid, bijvoorbeeld door gebruik te maken van digitale identiteitsdiensten zoals DigiD, of door onze inkomstenbelasting online in te dienen. In de private sector hebben we de laatste drie decennia de razendsnelle opkomst gezien van een handvol bedrijven. Ze domineren de digitale samenleving, cloud-infrastructuren of de machines die nodig zijn om computerchips te maken. Dit alles heeft gevolgen voor de verdeling van macht en onze autonomie, voor wie invloed heeft en wie niet, voor de manier waarop we welvaart creëren en verdelen, en voor de kansen die we hebben als individu en als samenleving.
Wet- en regelgeving is één van de manieren om met deze ontwikkelingen om te gaan. Maar regels kunnen ook worden gezien als een manier om een betere toekomst te creëren. In democratische landen – landen die de mensenrechten en de rechtsstaat respecteren – is het toegestaan om een legitiem debat te voeren met meerdere belanghebbenden dat tot bindende regels leidt. Deze regels stellen duidelijke verplichtingen vast omtrent verantwoordelijk gedrag met betrekking tot technologie, evenals rechten voor degenen die er mogelijk schade van ondervinden. In die zin is de vraag niet of wet-en regelgeving innovatie bevordert of belemmert. We moeten het inzetten om te onderhandelen over de principes die we ingebed willen zien in de technologie, het proces waarbij innovaties op een verantwoorde en faciliterende manier onderdeel worden van ons dagelijks leven, en hoe de kansen die technologie en data bieden welvaart voor iedereen kunnen creëren.
Volgens deze interpretatie zou de overheid meer moeten doen om jouw/onze data te beschermen.

Wie is Oskar Gstrein?
Oskar Josef Gstrein is universitair hoofddocent bij de vakgroep Governance and Innovation van de interdisciplinaire faculteit Campus Fryslân. Hij is tevens de opleidingsdirecteur van de BSc Data Science & Society en themacoördinator van 'Data-autonomie’ aan de Jantina Tammes School of Digital Society, Technology and AI.
Zijn algemene onderzoeksthema is ‘menselijke waardigheid in het digitale tijdperk’. In zijn onderzoek richt hij zich op de transities van abstracte principes (zoals mensenrechten/ethische principes) naar concrete wettelijke of bestuurlijke kaders.
RUG Lustrum:
Vier met ons 410 jaar wetenschappelijk onderwijs!
Deze campagne is onderdeel van het RUG Lustrum in 2024. De Rijksuniversiteit Groningen bestond toen 410 jaar.

