Zorgtransitie: technologie als oplossing – of als nieuwe uitdaging?

Door Maarten Lahr

Het is duidelijk dat we in Nederland aan de vooravond staan van een zorgtransitie, die deels al is gearriveerd. Een combinatie van (gezond) ouder worden, personeelstekorten in de zorg en de opkomst van nieuwe technologieën moeten de transitie van zorg naar gezondheid doen versnellen. Een belangrijk onderdeel hiervan is om te kijken wanneer zorg per se binnen de muren van de zorginstelling moet worden verzorgd, en wanneer deze thuis ofwel op afstand plaats kan vinden.

Kijkend naar de verkiezingsprogramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen, vallen op het gebied van digitalisering en AI een aantal zaken op.

Ten eerste, veel partijen geven aan op digitalisering en AI te vertrouwen voor het verlagen van de werkdruk. Dat is op zich ook logisch, aangezien een deel van de zorgactiviteiten in toenemende worden geautomatiseerd, en daarmee niet meer handmatig in- of uitgevoerd hoeven te worden. Dat kan een verlichting van de regeldruk inhouden, met daarbij ook een zeker risico dat wellicht niet alle relevante informatie altijd meer wordt verzameld. Met andere woorden, zijn we dan ook bereid om een stukje tolerantie te tonen naar het feit dat niet alles wordt geregistreerd, en dus niet van alles kan worden geverifieerd hoe iets tot stand is gekomen?

Een ander onderwerp dat veel wordt genoemd is het inzetten van zorgtechnologie thuis, met als doel vroeg signaleren van gezondheidsrisico’s, en om mensen langer zelfstandig thuis te laten wonen. Ook hier is de achterliggende gedachte helder, en kan in theorie bijdragen aan het toegankelijk en betaalbaar houden van de zorg. Echter, denkt men bij het ontwikkelen van de zorgtechnologie in voldoende mate aan het gebruiksgemak en de beschikbaarheid van hulp en ondersteuning in de thuis setting. Daarnaast, niet iedereen is vanzelfsprekend digitaal geletterd genoeg om met nieuwe technologie om te gaan.

Als laatste, pleiten veel partijen voor het digitaal meer autonoom maken van Nederland, bv op het gebied van AI, om niet volledig afhankelijk te zijn van buitenlandse partijen. De komst van de AI-fabriek naar Groningen kan hier een centrale rol in gaan vervullen, een initiatief dat hopelijk ook in andere delen van land navolging zal krijgen. Tenslotte, zoals de Engelsen zeggen: “The proof of the pudding is in the eating”. Door middel van multidisciplinaire samenwerking tussen burgers, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en het bedrijfsleven moeten we de waarde van AI gaan bepalen, en of deze waarde voor alle groepen in onze samenleving in gelijke mate zal worden ervaren.