Veelgestelde vragen

Open access betekent vrije, onmiddellijke, permanente, online en full-text toegang tot academisch onderzoek. Door je onderzoek open access te publiceren onder een open licentie, stel je lezers in staat om het materiaal te downloaden en af te drukken, te hergebruiken, te distribueren, te linken, te crawlen en te minen.

Tijdschriften

Gold open access: Je publiceert in een volledig open access-tijdschrift dat geen abonnementskosten in rekening brengt. Meestal rekenen gold open access-tijdschriften publicatiekosten, ook wel bekend als Artikel Processing Charges (APC’s).

Hybrid open access: Je publiceert in een "traditioneel" gesloten (closed access) tijdschrift dat open access publicatie voor individuele artikelen aanbiedt tegen betaling van een Artikel Processing Charge (APC).

Green open access: Je publiceert in een gesloten tijdschrift en stelt vervolgens een versie van je publicatie beschikbaar in een institutionele repository, zoals Pure aan de Rijksuniversiteit Groningen. Publicaties kunnen worden gearchiveerd bij publicatie of daarna, afhankelijk van het beleid van het tijdschrift. Vaak is het zelfarchiveren van de final author’s version (post-print) na een embargoperiode toegestaan.

Diamond open access: Je publiceert in een volledig open access-tijdschrift of platform dat geen publicatiekosten (APC's) in rekening brengt. De kosten voor publicatie en hosting worden gedragen door één of meer organisaties, verenigingen of netwerken.

Boeken

Open access boeken — monografieën en bundels (geredigeerde boeken) — zijn in opkomst. Het landschap van open access-boeken is zeer divers met verschillende actoren, variërend van commerciële uitgevers tot universitaire uitgevers en non-profit initiatieven. Ook de bedrijfsmodellen lopen sterk uiteen. Terwijl de meeste uitgevers Book Processing Charges (BPCs) in rekening brengen, experimenteren andere uitgevers met verschillende financieringsmodellen, zoals subsidiemodellen voor bibliotheekpartnerschappen.  

Enkele voordelen van open access:

• Vergroot de zichtbaarheid van uw onderzoek en lever meer citaten op.
• Maak uw onderzoek wereldwijd toegankelijk voor onderzoekers, beleidsmakers, beroepsbeoefenaars, bedrijven, docenten en het grote publiek.
• Vergroot de maatschappelijke impact van uw onderzoek.
• Voldoe aan de open access-eisen van onderzoeksfinanciers.
• Vergroot de intra- en interdisciplinaire samenwerking.
• Open access materiaal kan vrij gebruikt worden voor educatieve doeleinden.

Vanaf 1 mei 2021 heeft de RUG een nieuwe open access Procedureregeling vastgesteld. De uitgeversversies van alle korte publicatie (artikelen en boekhoofdstukken) van UG-/UMCG-medewerkers die niet eerder open access zijn gepubliceerd worden openbaar gemaakt via Pure. Dit gebeurt steeds na zes maanden en met vermelding van de bron van de eerste openbaarmaking.

Het regeling wordt juridisch ondersteunt door Art. 25fa van de Nederlandse auteurswet (het ‘amendement Taverne’) dat onderzoekers van Nederlandse universiteiten het recht geeft om hun korte wetenschappelijke publicaties na een korte embargoperiode open access toegankelijk te maken.

Dankzij de nieuwe regeling is de standaard embargoperiode voor alle UG/UMCG publicaties die niet al open access zijn zes maanden, ongeacht de door de uitgever opgelegde embargoperiode.

Onderzoekers hoeven zelf niets te doen. De UB en de Centrale Medische Bibliotheek (CMB) zorgen voor de ontsluiting van alle in aanmerking komende publicaties via Pure.

Voor meer informatie, zie:  Open Access - Taverne.

Malafide uitgevers maken misbruik van het open access-model door APC's (Article Processing Charges) te verzamelen zonder de juiste redactionele en peer review-diensten aan te bieden. Je kunt deze uitgevers vaak herkennen aan hun agressieve marketingstrategieën en spam e-mails. Toch kunnen malafide tijdschriften op het eerste gezicht legitiem lijken.

Bekijk onze tips voor het herkennen van roofzuchtige tijdschriften. Daarnaast kun je aanbevelingen vinden op de website van het initiatief Think, Check, Submit.

Article processing charges (APC’s) en book processing charges (PBC’s) zijn publicatiekosten die (soms) in rekening worden gebracht voor open access publiceren. Deze kosten kunnen ten laste komen van de auteur, de instelling van de auteur of de onderzoeksfinancier.

APC's worden gewoonlijk gerekend voor publicatie in gold en hybrid tijdschriften, terwijl diamond tijdschriften geen vergoeding vragen voor open access publicaties.

APC's en BPC's verschillen enorm van tijdschrift tot tijdschrift en van uitgever tot uitgever. Wij raden aan de webpagina's van het tijdschrift/de uitgever te raadplegen voor informatie over APC en BPC voordat je je artikel(en) indient.

Ja, UG- en UMCG-geaffilieerde auteurs kunnen financiering aanvragen voor de publicatie van hun monografie of edited volume.

Daarnaast kunnen submitting authors verbonden aan de RUG en het UMCG kunnen hun artikelen gratis of met aanzienlijke kortingen op de Article Processing Charges (APC's) publiceren in duizenden tijdschriften, dankzij een reeks deals tussen de Universiteiten van Nederland (UNL) en de grote wetenschappelijke uitgevers. Auteurs zijn zelf verantwoordelijk voor de kosten van open access-publicaties in tijdschriften die geen deel uitmaken van deze deals.

Via de Journal Browser kun je controleren in welke tijdschriften je gratis of met korting kunt publiceren. Je kunt in de browser zoeken op tijdschriftnaam of op onderwerp.

Naast de nationale UNL-overeenkomsten die in de Journal Broswer staan vermeld, hebben de RUG en het UMCG een reeks eigen overeenkomsten gesloten.

De meeste onderzoeksfinanciers, waaronder NWO en de Europese Commissie, eisen dat de publicaties die voortvloeien uit hun fondsen open access worden gepubliceerd.

De database SHERPA Juliet geeft informatie over het open access-, publicatie- en data-archiveringsbeleid van onderzoeksfinanciers.

In september 2018 lanceerde een groep Europese onderzoeksfinanciers die bekend staat als cOAlition S (incl. NWO/ZonMw) Plan S. Volgens Plan S moeten wetenschappelijke publicaties die het resultaat zijn van door cOAlition S gefinancierd onderzoek, gepubliceerd worden in open access-tijdschriften of -platforms, of onmiddellijk beschikbaar worden gesteld via open access repositories.

Wanneer je een artikel indient bij een traditioneel tijdschrift, draag je mogelijk het auteursrecht over door de 'overeenkomst voor de overdracht van auteursrechten' te ondertekenen. Wanneer je in open access-tijdschriften publiceert, behoud je het auteursrecht . Open access-artikelen worden gepubliceerd onder vrije licenties (zoals Creative Commons-licenties). Dit betekent dat je het auteursrecht behoudt en aangeeft (bij wijze van licentie) wat anderen met het artikel mogen doen.

Meer informatie

•  Copyright Information Point
  

Creative Commons-licenties zijn vrije licenties. Door een Creative Commons-licentie aan je publicatie toe te kennen, behoud je al je rechten, maar geef je anderen toestemming om het werk te verspreiden, te delen met anderen en - met sommige licenties - te bewerken. Met een keuze uit zes standaardlicenties (gratis verkrijgbaar) kun je bepalen in welke mate je werk verder mag worden verspreid en onder welke voorwaarden.

Artikel 25fa van de Auteurswet, ook wel bekend als het amendement Taverne geeft de auteur van een kort wetenschappelijk werk dat geheel of gedeeltelijk met Nederlandse publieke middelen wordt gefinancierd, het recht om dit werk na publicatie, na 'een redelijke termijn', vrij beschikbaar te stellen voor het publiek. Het amendement wordt geacht in de plaats te komen van een eventuele overeenkomst tussen de auteur en de uitgever.

In UNL-verband is afgesproken het amendement Taverne breed uit te rollen. Daartoe is bij de RUG de Open Access Procedureregeling: openbaarmaking ‘korte’ publicaties RUG-medewerkers in het leven geroepen.
Zie voor meer informatie: Open Access - Taverne.

Bekijk het overzicht voor alternatieve toegang tot (paywalled) wetenschappelijke publicaties.