Skip to ContentSkip to Navigation
Universiteitsbibliotheek
Universiteitsbibliotheek Publiceren Auteursrechten-informatiepunt

Maak kennis met Dorine Kieft, specialist auteursrecht

Dorine Kieft
Dorine Kieft
“Waar moet je aan denken als je als auteur een artikel aanbiedt voor publicatie? Hoe kun je afbeeldingen hergebruiken in je onderwijs? Het auteursrechteninformatiepunt helpt bij vragen en geeft advies en voorlichting.”


Het auteursrechteninformatiepunt helpt onderzoekers, docenten en studenten. Maak kennis met Dorine Kieft, specialist wetenschappelijke informatie en auteursrecht bij de Universiteitsbibliotheek Groningen (UB).

Wat is jouw rol bij het auteursrechteninformatiepunt?

Ik beantwoord vragen die we binnenkrijgen en geef advies en voorlichting. Zo gaven een collega en ik onlangs op verzoek een workshop bij een RUG-faculteit over het hergebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal in het onderwijs, het maken van goedwerkende, permanente links naar een tijdschrift, artikel of e-book en het vinden van open leermaterialen. Ook konden docenten met eigen vragen komen.

Verder onderhoud ik landelijke contacten, bijvoorbeeld via het Netwerk Auteursrechten Informatiepunten, een landelijk netwerk voor het wetenschappelijk onderwijs. Ik ben voorzitter van dit netwerk. Verder zit ik in de redactie van de website auteursrechten.nl voor het hoger onderwijs. Eind vorig jaar heb ik een Creative Commons Certificate behaald en ik zet deze expertise nu voor de universiteit in.

Er zijn meerdere collega’s betrokken bij het auteursrechteninformatiepunt, die ieder hun eigen expertise inbrengen. Bijv. experts op het gebied van open leermiddelen, open access en licentiebeheer. Ook werken we nauw samen met de RUG-afdelingen Algemene & Juridische Zaken en Educational Support and Innovation.

Waar lopen onderzoekers en docenten tegenaan als het gaat om auteursrecht?

Het is voor onderzoekers en docenten vaak onduidelijk waar het auteursrecht ligt, ook qua eigen gepubliceerd werk. Ze weten niet altijd wat ze hier wel en niet mee mogen doen.

Wat mag ik doen met mijn eigen gepubliceerd werk?

Dat hangt ervan af:

  • Indien je zelf het auteursrecht hebt behouden, bijvoorbeeld door het open access te publiceren, dan kun je zelf bepalen wat je met je werk doet. Je kunt het zonder beperkingen verspreiden, bijvoorbeeld via je eigen website of via Pure. Je kunt het voor lesdoeleinden gebruiken en je kunt het aanpassen en er een nieuwe publicatie van maken.
  • Indien je het auteursrecht op je publicatie hebt overgedragen aan een uitgever, dan zal in het contract staan wat je als auteur met je publicatie mag doen. Waarschijnlijk heb je toestemming van de uitgever nodig als je je publicatie wilt verspreiden (bijvoorbeeld via je eigen website of een website van anderen) of opnieuw wilt gebruiken (bijvoorbeeld in een bundel met andere publicaties).

    Mogelijk kan je publicatie wel na 6 maanden fulltext beschikbaar komen via Pure. Zie: ‘Taverne’.

    Met de pre-print en post-print versie van je artikel mag je over het algemeen meer doen. Op SHERPA/RoMEO vind je informatie over de voorwaarden van uitgevers en de rechten die auteurs hebben om een artikel vrij toegankelijk op hun eigen website of in een repository te plaatsen.

Wat ik ook veel zie, is verwarring rond het hergebruik van afbeeldingen, bijv. in Brightspace, readers of colleges.

Hoe neem ik (kosteloos en legaal) afbeeldingen over in Brightspace?
Kosteloos - Wat mag altijd?

Voor het overnemen van afbeeldingen in Brightspace zijn er een aantal mogelijkheiden waarbij je het auteursrecht niet overtreedt en geen extra kosten maakt.

  • Verwijzen via link: Via een link verwijzen naar een afbeelding in een digitale bron (waar de UB een licentie voor heeft) mag altijd.

  • Open Content: Afbeeldingen die zijn gepubliceerd onder een Creative Commons – licentie mag je altijd hergebruiken en ook uploaden naar Brightspace, mits je je aan de voorwaarden van die specifieke licentie houdt. Er zijn online heel veel afbeeldingen te vinden die open gedeeld worden. Europeana heeft een grote database voor open historische kunst en foto's. AnatomyTOOL biedt open leermaterialen voor anatomie. Ook via de Creative Commons – website kun je zoeken naar open afbeeldingen op o.a. Pixabay en Flickr.

    Op deze pagina van onze Open Education LibGuide zijn meerdere websites te vinden die open afbeeldingen hosten.
  • Citeren: Een afbeelding gebruiken als inhoudelijke ondersteuning bij een wetenschappelijke verhandeling mag. Denk hierbij aan een juiste bronvermelding. Dit geldt alleen als een afbeelding een relevante toevoeging is, dus géén grappige of leuke plaatjes ter versiering.

Betaalde overnames
Easy Access

Elk jaar betaalt de RUG/UMCG een voorschotbedrag voor overgenomen materiaal waarover is afgesproken dat vooraf geen toestemming aangevraagd hoeft te worden. Dit bedrag is afhankelijk van de grootte en het aantal overnames van het jaar daarvoor.

Wat mag je overnemen binnen de Easy Access regeling?

Je kunt maximaal 25 illustraties/afbeeldingen overnemen uit een werk, waarvan maximaal 10 van dezelfde maker.
Let op: Het aantal afbeeldingen wordt geteld per publicatie binnen het gehele vak. Dus neem je bijvoorbeeld twee keer in hetzelfde vak 14 afbeeldingen uit dezelfde publicatie over dan valt de overname niet meer binnen de Easy Access regeling.
Je moet voor elke afbeelding de bron vermelden; zie bij de Veelgestelde vragen hoe je een juiste bronvermelding maakt.

Meer overnemen?

Voor overnames met meer dan 25 afbeeldingen of meer dan 10 afbeeldingen van dezelfde maker moet expliciete toestemming van de auteursrechthouder verkregen worden. Aan deze overnames zijn meestal (hogere) kosten verbonden.

Wanneer je een lange overname van een bron wilt gebruiken, dan kan de UB ook onderzoeken of de bron (digitaal) beschikbaar is om te kunnen aanschaffen, om op die manier de studenten er toegang toe te geven. Voor advies en ondersteuning rondom lange overnames kun je contact opnemen via copyright rug.nl. Werk je bij het UMCG? Neem dan contact op met auteursrecht umcg.nl.

Kritisch op overnames: meer geld voor andere onderwijszaken

Gebruik zoveel mogelijk de kosteloze opties die hierboven zijn beschreven. Wanneer dat niet lukt, houd de overname dan zo kort mogelijk (binnen de Easy Access regeling kost een korte overname minder dan een middellange). Zo houdt de RUG/UMCG meer geld over voor andere onderwijszaken. Lees meer over het beleid van de RUG/UMCG rond hergebruik van auteursrechtelijk beschermde werken in het onderwijs.

Waar ik vooral docenten tegenaan zie lopen, is tijdgebrek om het goed te doen met het hergebruik van materialen in bijv. Brightspace of Powerpoint-presentaties. Hopelijk kan het auteursrechteninformatiepunt hierbij helpen. Op onze website bieden we basisinformatie en een uitgebreide FAQ. Aarzel niet om contact met ons op te nemen bij vragen.

de basis
Welk advies heb je voor onderzoekers en docenten?

1. Het is een groot misverstand dat als iets vrij toegankelijk op het internet beschikbaar is, dat je het dan ook vrij mag gebruiken. Ons advies is om te linken waar je kunt, want als iets vrij beschikbaar is op het internet, mag je er altijd naar verwijzen. Het plaatsen van hyperlinks wordt niet beschouwd als kopiëren of vermenigvuldigen en is daarom geen inbreuk op iemands auteursrecht.  Voorwaarde is dat de informatie legaal is gepubliceerd.

Waarom wordt de voorkeur gegeven aan het linken naar publicaties in de digitale leeromgeving?

Het plaatsen (publiceren) van hyperlinks wordt niet beschouwd als kopiëren of vermenigvuldigen en is daarom geen inbreuk op iemands auteursrechten. Voorwaarde is wel dat de informatie legaal gepubliceerd is.

Meer informatie over het maken van goed werkende links.

2. Als je gaat publiceren: onderhandel! Er zijn vaak meer mogelijkheden om je auteursrecht te behouden dan je denkt. Je kunt in je contract met je uitgever bijv. een clausule laten opnemen zodat je jouw publicatie voor jouw eigen onderwijs kunt gebruiken. Ik heb het idee dat uitgevers tegenwoordig meer welwillend zijn om over dit soort zaken te onderhandelen.

Moet ik het standaardcontract dat gebruikt wordt door mijn uitgever accepteren?

Nee. Een standaard publicatie-overeenkomst ondertekenen waarmee je het gehele auteursrecht overdraagt aan de uitgever is niet altijd noodzakelijk en ook niet in je eigen voordeel. Een contract geeft de afspraken tussen twee partijen weer. Uitgevers hebben meestal een standaardovereenkomst voor het publiceren van materiaal, maar dat betekent niet dat daarin geen veranderingen mogelijk zijn. Wees duidelijk in wat je wilt en vraag je uitgever dat in het contract te verwerken. Het is vaak kwestie van onderhandelen; je bent zeker niet verplicht een standaardovereenkomst zomaar te tekenen.

Onderhandel!

Het standaardcontract van je uitgever is niet bindend zolang je niet ondertekent. Amendementen kunnen gemaakt worden wanneer je de druk van de uitgever weerstaat en met hem communiceert. Je kunt over de voorwaarden van het contract onderhandelen. Vraag uzelf af: is dit een exclusieve licentie? Kan de licentie beëindigd worden?

Voor en na onderhandeling

De meest effectieve techniek is om ongewenste termen te schrappen en de gewenste wijzigingen erin te schrijven en te initialiseren.

De Nederlandse Universiteiten, in samenwerking met Surf, hebben een voorbeeld van een Licentie tot Publiceren opgesteld, dat je als template kunt gebruiken.

3. Heb je vragen over auteursrecht? Neem dan contact met ons op via copyright rug.nl, en voor UMCG-medewerkers via auteursrecht umcg.nl.

Meer informatie
Contact
  • copyright rug.nl
  • auteursrecht umcg.nl
Laatst gewijzigd:14 september 2024 14:55
View this page in: English