Beschrijvingen bijzondere collecties

Alba amicorum - 41 stuks uit de 16e-20e eeuw, van personen die in Groningen hebben gestudeerd of anderszins in betrekking hebben gestaan tot stad of provincie. Lijst van eigenaren.

Bakker, W. G. Gzn. [Willem Geert Geertzn.] - Bakker schonk in 1919 zijn emblemata boeken aan de UB, inmiddels bezit de UB ruim 200 boeken. Getypte lijst in archief UB (D II 1).

Literatuur: Catalogus van de emblemataboeken in de Universiteitsbibliotheek Groningen / N.C.T. Weiland. - Groningen, 1992 (interne publicatie). Signatuur: uokw 085A 046

Biblioteca Italiana - Bruikleen (sinds ca. 1930) van de Groningse afdeling van de Società Dante Alighieri. Bevat ca. 900 boeken en 23 m. tijdschriften over kunst en cultuur, voornamelijk uit de eerste helft van deze eeuw.

Literatuur: Kunst, cultuur en politiek in Italië 1920-1940. Studies ter begeleiding van een tentoonstelling van boeken en tijdschriften uit de bibliotheek van de Vereniging Dante Alighieri, afdeling Groningen. - Groningen, 1992. Signatuur: uokw 110S 539

Bibliotheca Unitariana - Collectie over de geschiedenis en beginselen van het Unitarisme en over vrije religiositeit, ingericht voor de in 1985 ingestelde bijzondere leerstoel Geschiedenis en beginselen van het Unitarisme. In 1991 in bruikleen gegeven aan de Universiteitsbibliotheek. De basis van de nu ca. 4.700 delen tellende verzameling is de in 1991 overgedragen Dr. Duncan Howlett Library.

Literatuur: Bibliotheca Unitariana : keuze van werken uit de collectie betreffende vrije religiositeit - Groningen, 1994. Signatuur: uokw 085A 040

Bibliotheek Backer - Ruim 800 boeken, enige handschriften en een aantal kaarten, bijeengebracht door Jhr. Mr. Mello Backer (1807-1883). Bevat Groningana, vooral geschiedenis en recht van Stad en provincie, levensbeschrijvingen van Groningers, catalogi van openbare en particuliere verzamelingen. 25% hiervan is van voor 1800, 75% uit de 19e eeuw.

Literatuur: Catalogus van de boeken en de kaarten van 'De Groninger bibliotheek van Jhr. Mr. Mello Backer'/ M. Backer. - Handgeschreven lijst in archief UB (D II 39 en D II 39a); Catalogus der boeken (Groningana) van het legaat Backer, voorzoverre op 1 dec. 1896 niet berustende tevens in het Museum van Oudheden. - Handgeschreven lijst in het archief van de UB (D II 39b).

Bibliotheek Pictura - Bibliotheek (11 m.) van het Kunstlievend Genootschap Pictura, opgericht 1832, met werken voornamelijk uit de 18e en 19e eeuw op het gebied van de schone kunsten. In bruikleen sinds 1904. Literatuur: Handgeschreven lijst in het archief van de UB (D II 47).

Brieven - In een aantal persoonlijke nalatenschappen in bezit van de bibliotheek komen brieven voor. Deze zijn of worden gecatalogiseerd in de Catalogus Epistolarum Neerlandicarum (CEN). Het betreft: - Theodorus P. van Baaren (1912-1989), godsdiensthistoricus, dichter - Johan Brouwer (1898-1943), letterkundige, hispanist - Petrus Camper (1722-1789), medicus - Ubbo Emmius (1547-1625), historicus, geograaf - Gerardus Johannes Geers (1891-1965), hispanist - Gerardus van der Leeuw (1890-1950), theoloog - Jan Willem Moll (1851-1933), bioloog - Gerard Tjaard Suringar (1761-1827), classicus, jurist - Lucas Suringar (1770-1833), theoloog.

Brochures / pamfletten - De bibliotheek bezit ca. 100.000 brochures uit de periode 1855-1963. Deze brochures zijn toegankelijk gemaakt in SmartCat. Een kleine 2800 pamfletten zijn opgenomen in G.A. van Alphen, Catalogus der Pamfletten van de Bibliotheek der Rijksuniversiteit te Groningen 1542-1853 (niet voorkomende in de catalogi van Broekema, Knuttel, Petit, Van Someren, Tiele en Van der Wulp) - Groningen, 1944 (signatuur: uokw 085A 014). Daarnaast bezit de UB Groningen een groot aantal pamfletten die zijn opgenomen in W.P.C. Knuttel, Catalogus van de Pamfletten- verzameling berustende in de Koninklijke Bibliotheek - 's-Gravenhage, 1889-1920 (signatuur: uokw 085A 013). De complete Knuttel-collectie van de Koninklijke Bibliotheek en de Van Alphen-collectie van de Universiteit Groningen zijn online fulltext raadpleegbaar in The Early Modern Pamphlets Online TEMPO.

Conamur - Bibliotheek van de vereniging Conamur, opgericht 1899, die zich de bestudering van de sociale wetenschappen ten doel stelde. Geschonken in 1905/6. De collectie omvat ca. 14 m., waaronder ruim 450 pamfletten en brochures, over de arbeidersbeweging en maatschappelijke vraagstukken.

Literatuur: A. Nienhuis , Catalogus van de bibliotheek van "Conamur", vereeniging tot beoefening der sociale wetenschappen te Groningen. - Groningen, 1903; 1912. Signatuur: uokw 085A 024

Enschedé, Mr. J. J. C. [Jacobus Johannes Christiaan] (?-1912) - Ca. 1.100 werken betreffende koloniale geschiedenis en politiek in het bijzonder van Nederland en Engeland, Asiatica, spoorwegen (vooral verslagen van spoorwegmaatschappijen in Nederland en het voormalig Nederlands Indië).

Franse bibliotheek - Ca. 1.000 boeken, voornamelijk Franse literatuur uit de 19e en 20e eeuw, sinds 1925 in de UB.

Literatuur: J. Nienhuis (red.), Catalogus van de Franse bibliotheek in stand gehouden door de Vereniging tot bevordering der studie van het Frans - Amsterdam, 1956. Met supplementen uit 1957 en 1959 (getypte lijsten in archief UB). Signatuur: uokw 085A 027

Gezelschap van Groningsche Geneeskundigen - De bibliotheek van de afdeling Groningen van de Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst met medische werken uit de 18e en 19e eeuw werd in 1877 door de UB verworven.

Literatuur: Catalogus van de bibliotheek van de afdeeling Groningen van de Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst. - s.l. [Groningen], s.a. [1937]. Signatuur: uokw 085A 021

Groningse drukken - Groningse drukken uit de 17e en 18e eeuw.

Literatuur: F.C. Willemse, Groningse drukken uit de 17e en 18e eeuw: catalogus van de werken aanwezig in de Bibliotheek der Rijksuniversiteit te Groningen / - Groningen, 1979. Signatuur: uokw 085A 004; [E.M.J. Braams et al.], 'G edruckt tot Groningen': keuze van vijfenzestig uitgaven verschenen in Groningen 1603-1798 - Groningen, 1994. Signatuur: uokw 085A 006

Guyot - Ca. 500 handschriften, gedrukte boeken en tijdschriften op het gebied van de geschiedenis van het Franse protestantisme en van de Réfugiés, verzameld door Mr. H.D. [Henri Daniël] Guyot (1832-1908) en in 1908 aan de bibliotheek geschonken.

Van Hamel - Ca. 1.200 publicaties over Franse taal- en letterkunde van de middeleeuwen, verzameld door de romanist A.G. [Antonius Gerardus] van Hamel (1842-1907) en vanaf 1917 in gedeelten in bruikleen gegeven.

Literatuur: Handgeschreven lijst in archief UB (D II 48).

Handschriften - De bibliotheek bezit ruim duizend handschriften, daterend uit de achtste tot en met twintigste eeuw. Ruim tweehonderd stammen uit de zestiende of eerdere eeuwen. Verder zijn er collegedictaten en ruim honderd gedrukte werken met aantekeningen in handschrift.

Literatuur: M.J. de Goeje, Codices orientales bibliothecarum Groninganae, Daventriensis, Leovardensis, Societatis Remonstrantium Amstelodamensis cet. - s.l., s.a. [1860]. Signatuur:uokw 085A 012; H. Brugmans, Catalogus Codicum Manu Scriptorum Universitatis Groningana Bibliothecae - Groningen, 1898. Reprint: Hildesheim etc., 1984. Signatuur: uokw 085A 001; Manuscripta Addenda: getypte lijst van aanwinsten verworven sinds 1898. - Ter inzage op de studiezaal Oude en Kostbare Werken. Signatuur: uokw 085A 002 De gedateerde handschriften staan beschreven in: G.I. Lieftinck, Manuscrits datés conservés dans les Pays-Bas, vol. 1 - Amsterdam, 1964, nrs. 39-46, en in: idem, vol. 2 / J.P. Gumbert. - Leiden, 1988, nrs. 373- 390. Signatuur: uokw 565A 001

Hispanistische collectie - De bibliotheek verwierf de hispanistische collecties van F. [Fonger] de Haan (1859-1930), Johan Brouwer (1898-1943) en G.J. [Gerardus Johannes] Geers (1891-1965).

Literatuur: Catalogus van het geschenk-De Haan voor zoover dat betrekking heeft op Spanje, Portugal, het Spaansch en Portugeesch sprekende deel van Amerika en op Spaansche en Portugeesche taal- en letterkunde. - Groningen, 1926; gevolgd door twee supplementen, het tweede verscheen in 1931. Signatuur: uokw 085A 015; Catalogus van de Hispanistische bibliotheek van wijlen prof. dr. G.J. Geers. - Groningen, 1967 (getypte lijst) Signatuur:uokw 085A 009; Catalogue du fonds hispanique ancien (avant 1800). - Groningen, 1967 (getypte lijst). Signatuur: uokw 085A 008

Incunabelen De bibliotheek bezit 210 incunabelen, die voor een groot gedeelte behoren tot het oudste bezit, afkomstig uit kerken en klooster in stad en provincie. De collectie bevat vooral boeken die in Duitsland zijn gedrukt; ruim dertig zijn afkomstig uit Nederland en België.

Literatuur: A.G. Roos,Catalogus der incunabelen van de Universiteitsbibliotheek Groningen - Groningen, 1920. Signatuur: uokw 085A 003; Gerard van Thienen (red.), Incunabula in Dutch Libraries. A census of fifteenth-century printed books in Dutch public collections. - Nieuwkoop, 1983 (Bibliotheca Bibliographica Neerlandica, vol. XVII). - 2 dln. Signatuur: uokw 301A 030

Joodse Gemeente Boekerij van de Nederlands-Israëlitische Gemeente te Groningen, ca. 1.000 banden Judaica, bijbels, psalmboeken en commentaren uit de 18e-20e eeuw; in 1983 in bruikleen gegeven.

Literatuur: A.C. Klugkist, Catalogus van de boekerij van de Nederlands-Israëlitische Gemeente te Groningen - Groningen, 1996. Signatuur: uokw 085A 043

Kerkelijke Bibliotheek Theologische boekerij (1.000 publicaties), aangelegd in 1878 voor de door de Nederlands Hervormde Kerk aan de Groningse universiteit aangestelde hoogleraren. In bruikleen sinds 1905.

Literatuur: Catalogus der boekverzameling behoorende aan de Nederlandsche Hervormde Kerk en berustende in de Bibliotheek der Rijks-Universiteit te Groningen. - Groningen, 1907. Signatuur: uokw 085A 037;Catalogus der boekverzameling behoorende aan de Nederlandsche Hervormde Kerk en berustende in de bibliotheek der Rijks-Universiteit te Groningen. Supplement. - Groningen, 1914; exemplaren met aanvullingen in archief UB (D II 43a en 43b). Signatuur: uokw 085A 037

Kooyker, H.A. [Hendrik Albert] (1832-1904), medicus. Medische bibliotheek van ca. 1.200 publicaties, vooral uit de 19e eeuw.

Museum van Oudheden Bibliotheek (ruim 70 m) van het Museum van Oudheden, gesticht in 1890, met boeken en brochures over geschiedenis van Stad en provincie, waaronder almanakken en handschriften, en over kunst en kunstgeschiedenis; in bruikleen geschonken in 1919.

Natuurkundig Genootschap Collectie van 4.500 werken, waarin de eigen publikaties van het Natuurkundig Genootschap, opgericht in 1801, en vele handelingen van en werken uitgegeven door geleerde genootschappen. Het wetenschappelijk deel van de bibliotheek van het Genootschap werd in 1907 aan de UB in bruikleen gegeven.

Literatuur: C. Mulder , Lijst der boeken van het Natuur- en Scheikundig genootschap te Groningen. - Groningen, 1821. Signatuur:uokw 090A 002; Lijst der boeken van het Genootschap: ter bevordering der natuurkundige wetenschappen, te Groningen (Gedrukt voor de Leden des Genootschaps).- s.a. [Groningen], 1845. Signatuur: uklu BACKER 825 Een alfabetische kaartcatalogus bevindt zich op de studiezaal Oude en Kostbare Werken.

Nauta, H. J., [Henricus Johannes], jurist. Verzameling van ruim 300 werken vooral over alchemie, astrologie, astronomie, chronologie, magie etc., geschonken in 1807.

Literatuur: Handgeschreven lijst in archief UB (D II 37). De collectie is bijeengebracht onder het signatuur uklu NAUTA, met daarachter een volgnummer dat correspondeert met de handgeschreven lijst.

Papyri In 1926 is een collectie van 127 Griekse papyri verworven, daterend uit de tweede tot zevende eeuw.

Literatuur (ter inzage op Zaal Oude en Kostbare Werken): A.G. Roos, 'Papyri Groninganae: Griechische Papyri der Universitätsbibliothek zu Groningen nebst zwei Papyri der Universitätsbibliothek zu Amsterdam.' In: Verhandelingen van de Koninklijke Academie van Wetenschappen, afd. Letterkunde, N.R. 32, nr. 4. Amsterdam 1933; P.J. Sijpesteijn, 'Bemerkungen zu einigen Papyri Groninganae'. In: Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 11 (1973), pp. 161-168; I.H.M. Hendriks, P.J. Parsons & K.A. Worp, 'Papyri from the Groningen Collection I: Encomium Alexandreae.' In: Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 41 (1981), pp. 71-83;I.H.M. Hendriks & K.A. Worp, 'Papyri aus der Groninger Sammlung II', in: Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 55 (1984), pp. 201-213.

Persoonlijke nalatenschappen De UB bezit enige tientallen persoonlijke nalatenschappen. Via de Afdeling Bijzondere Collecties kan men hierover informatie krijgen.

Programmata Collectie historische officiële Groningse academische aankondigingen in plano.

Provinciale Bibliotheek De historische verzameling van de Bibliotheek der Provincie Groningen met ca. 10.000 boeken, waarin veel Groningana. In 1989 in bruikleen gegeven.

Literatuur: Catalogus van de bibliotheek der provincie Groningen. Provinciehuis te Groningen. - s.l. [Groningen], 1950. Signatuur:uokw 090A 001

Ranke, J.R. [Johann Rudolph] [1849-1887], medicus. Medische bibliotheek van ca. 800 boeken en ruim 90 tijdschriften uit de 19e eeuw, in 1887 aan de bibliotheek gelegateerd.

Literatuur: Handgeschreven lijst in archief UB (D II 46).

Riedel, H. [Hendrik], (1796-1871), classicus Ca. 1.100 edities en vertalingen van, en commentaren op de werken van de Latijnse dichter Horatius, in 1871 door de bibliotheek verworven. De collectie wordt aangevuld.

Literatuur: W.R.H. Koops, 'Dr. H. Riedel, een negentiende-eeuwse Groningse boekenverzamelaar'. In: Boeken verzamelen: opstellen aangeboden aan mr. J.R. de Groot. - Leiden, 1983, 198-210. Signatuur:ualg 760M 004; A. Bijker, Riedel Horatiana. A Catalogue of the Horace Collection in Groningen University Library - Nieuwkoop, 1996 (Bibliotheca Bibliographica Neerlandica, 30). Signatuur: uokw 085A 042

Robinsonades (legaat Staverman) Begonnen als legaat van de neerlandicus W.H. [Werner Hendrik] Staverman (1881-1956). Verzameling van ca. 400 'Robinsonades': het werk van Daniel Defoe in vroegere en latere edities, vertalingen en bewerkingen, en van met de Robinson Crusoe verwante utopistische literatuur. De Robinson Crusoe collectie is binnen de bibliotheek niet apart bewaard maar in de collectie opgegaan.

Literatuur: W.H. Staverman, Robinson Crusoe in Nederland : een bijdrage tot de geschiedenis van den roman in de XVIIIe eeuw - Groningen, 1907. Signatuur: 22B 3643. T.J. Broos, J. Kingma, A. Bossers (red.), Robinson Crusoe in the Old and New Worlds - Ann Arbor etc., 1992. Signatuur: uokw 085A 041 A; Tonnis Musschenga (red.), Chronologische lijst van de Robinson Crusoe collectie in de Universiteitsbibliotheek van Groningen - Groningen, 1993. Signatuur: uokw 085A 041.

Schoolmuseum Collectie van ca. 3.000 delen schoolboekjes en boeken over pedagogiek, psychologie en onderwijsmethoden en kweekschoolboeken. Van de schoolboekjes betreffen de oudere uitgaves, tot 1850, alle schoolvakken inclusief lezen, taal, rekenen, aardrijkskunde en geschiedenis. Er zijn belangrijke werken van begin 19de eeuwse onderwijsvernieuwers bij, zoals van Niewold, Prinsen, Rijkens, Wester. De schoolboeken van na 1850 betreffen alleen sport en spel, handwerken en handenarbeid, zingen en muziek, tekenen en schrijven. De boeken over pedagogiek, psychologie, onderwijsmethoden en kweekschoolboeken zijn van voor en na 1850. In 1988 verworven van het Noordelijk Instituut voor Opvoeding en Onderwijs te Groningen.

Catalogus van het Schoolmuseum te Groningen. - Groningen : Wolters, [1908] (Dit is een catalogus van de oorspronkelijke collectie, slechts een selectie van de titels bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek). Signatuur uokw 085A 047

Smith, E.P. [Edzard Pompejus], jurist. Verzameling van ruim 500 voornamelijk juridische en historische werken uit de 17de en 18e eeuw, verworven in 1805. Literatuur: Handgeschreven lijst in archief UB (D II 36).

Smith, P.B. [Philip Bartlett] (1923-2005). Wetenschappelijk archief van Philip B. Smith, die als als hoogleraar algemene natuurkunde en professor experimentele natuurkunde verbonden was aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Societas Pro Excolendo Iure Patrio Ca. 3.500 juridische en historische werken, waaronder ruim 100 handschriften voornamelijk van landrechten en stadboeken. De SPEIP werd opgericht in 1761 met het doel vooral het natuurrecht en het vaderlands recht te bestuderen. De bibliotheek werd in 1853 in bruikleen gegeven.

Literatuur: Catalogus der handschriften, kaarten en boeken van het Genootschap Pro Excolendo Iure Patrio, opgerigt te Groningen in het jaar 1761. - s.l. [Groningen], 1897. Signatuur:uokw 085A 007

Tijdschriften - Halcyon

Vos, K. [Karel] (1874-1926), theoloog. Ca. 400 delen tellende collectie Mennonitica, in het bijzonder de geschiedenis van het Doperdom in Nederland. Getypte lijst in archief UB (D II 1).

Literatuur: P. Coolman et al. (red), Menno op doortocht : geschiedenis der Doopsgezinden in Groningen - Groningen, 1996. Signatuur: BM 42327