Reactie Aletta op provinciale Omgevingsvisie: “Dit wordt Groningen!”

Op 21 mei 2025 spreken Provinciale Staten van Groningen over de provinciale Omgevingsvisie. Het document, dat nog een concept is, zal na behandeling ter inspraak beschikbaar komen. Het wordt een belangrijk document dat de komende decennia richting moet geven aan het ruimtelijk beleid.

Provincies en gemeenten zijn verplicht om een Omgevingsvisie vast te stellen waarin de inrichting van de fysieke leefomgeving centraal staat. De Omgevingsvisie vormt weer de basis voor de Omgevingsverordening die alle provinciale regels voor de fysieke leefomgeving moet bevatten.

Gezondheid als randvoorwaarde voor economische ontwikkeling
Gezondheid krijgt in de visie weliswaar aandacht, maar de ambities zijn naar onze mening te mager. Verder blijven de doelen weinig concreet, zodat niet duidelijk wordt hoe Groningen op een verantwoorde wijze de toekomst in zal richten.
Gezonde inwoners zijn immers van groot belang voor een gezonde economie – en vice versa. Economie en gezondheid moeten elkaar versterken, niet tegenwerken. Dit vraagt om een actieve houding van de provincie en heldere kaders in het beschermen van de gezondheid van de inwoners van Groningen.

Toenemende zorgen over gezondheidsrisico’s
Burgers zijn in toenemende mate ongerust over de gezondheidsrisico’s van industriële complexen en agrarische percelen. Overheden worden opgeroepen maatregelen te nemen. Ook in de provincie Groningen zijn er zorgen, met name rondom de chemische clusters in Delfzijl en Veendam.
Het is van groot belang om mogelijke veranderingen in lucht- en (waar relevant) waterkwaliteit rondom deze complexen zorgvuldig te meten en te monitoren. Alleen met voldoende kennis en data kunnen risico’s goed worden ingeschat en waar nodig maatregelen worden genomen om de kwaliteit te behouden of te verbeteren, en de gezondheid van de inwoners te beschermen.

Onafhankelijk onderzoek als harde voorwaarde
Op dit moment loopt er in opdracht van de provincie een onderzoek naar Nedmag BV, een groot chemieconcern in Veendam. Opvallend is dat de provincie Groningen, opdrachtgever van het onderzoek, via de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij NV voor 50% aandeelhouder is in Nedmag. Deze verwevenheid van belangen maakt onafhankelijke uitvoering van het onderzoek des te belangrijker. De provincie stelt dat dit gewaarborgd is via goedkeuring door de GGD en controleerbaarheid voor onafhankelijke experts.

Pleidooi voor structurele waarborgen
Om (de schijn van) belangenverstrengeling te voorkomen, pleiten wij ervoor dat in de Omgevingsvisie wordt vastgelegd dat onderzoeken in het kader van de gezondheid van inwoners altijd volledig onafhankelijk worden opgesteld en uitgevoerd, én dat de uitkomsten worden meegenomen in vergunningverlening en handhaving.

Oproep aan Provinciale Staten: toon meer ambitie
Wij dagen Provinciale Staten uit om in de Omgevingsvisie meer ambitie en lef te tonen om de gezondheid van Groningers te beschermen in wisselwerking met een gezonde economie.

Concreet roepen wij op:

1. Voorkom belangenverstrengeling bij de bescherming van gezondheid en stel onafhankelijkheid centraal bij alle onderzoeken naar uitstoot en gebruik van gevaarlijke stoffen.

2. Verscherp de ambities rondom uitstoot van stilstand (geen verslechtering) naar daadwerkelijke verbetering. Laat deze regels gelden voor alle bedrijventerreinen, dus zonder uitzonderingen voor XXL-terreinen.

De toekomst is nu: grijp het moment

De Omgevingsvisie heeft een looptijd tot 2050. Dít is het moment om gezondheid structureel te verankeren in het ruimtelijk beleid van Groningen.

Het is nu tijd voor actie.

Aletta Jacobs School of Public Health