Humanity Hits

In de reeks Humanity Hits presenteren we topstukken uit onze Bijzondere Collecties door middel van korte filmclips.

De onderzoekszaal Bijzondere Collecties is ons Humanity Lab — het laboratorium van de UB waar de mensheid op tafel ligt. Hier beheren wij de monumenta humanitatis : het materieel bewijs van millennia aan menselijke beschaving. Bestudering van dit bewijs geeft inzicht in mensen, hun denken, doen en laten door de eeuwen heen. De wereld verandert continu, maar de mensheid in wezen beduidend minder. Studie hiervan heeft ook relevantie voor nu. Alle boeken, kaarten en andere items in onze Bijzondere Collecties zijn te bestuderen en te gebruiken voor onderwijs en onderzoek. Via filmclips stellen we een aantal topstukken voor. Alle clips bevatten (optioneel) ondertiteling in het Engels en in het Nederlands.

1. De Lutherbijbel

Dit boek heeft Maarten Luther zelf in handen gehad. Hij schreef er ook in om te reageren op de gedrukte tekst. Anderen na hem deden dat ook. Het boek is een uitgave van het Nieuwe Testament met een Latijnse vertaling door Erasmus van Rotterdam. Hij vond de bestaande vertaling niet goed genoeg en publiceerde in 1516 een betere (in zijn ogen). In 1527 verscheen de vierde druk. Hiervan kocht Luther een exemplaar. Dit exemplaar. Deze clip vertelt over het 'geknetter in de kantlijn' van dit boek.

2. De kroniek van Wittewierum

Dit boek is geschreven door de oudste Groninger die we persoonlijk kennen: Emo van Huizinge. In 1213 vestigde hij een mannenklooster in Wierum. Als abt sloot hij dit klooster aan bij de orde van de premonstratenzers, zodat het bescherming van kerk en paus genoot. De monniken droegen een witte pij en daarom ging de plaats Wittewierum heten.

Het klooster heeft zo’n 350 jaar bestaan. In 1561 is het opgeheven. Abt Emo noemde het Bloemhof. De gebeurtenissen binnen en (ver) buiten het klooster hield hij bij in een kroniek. Ook zijn persoonlijke gedachten schreef hij op. Emo's tweede opvolger Menko ging hiermee door. Dankzij dit handgeschreven boek van de abten Emo en Menko zien wij het leven in Frisia in de dertiende eeuw vanuit het perspectief van twee ooggetuigen.

3. Groningens Ontzet

Het jaar 1672 staat bekend als het Rampjaar voor de Nederlanden. De regering was radeloos, het volk redeloos en het land reddeloos, zo wil het gevleugelde woord dat een populair cliché is geworden. Aan alle kanten viel de vijand binnen: de Fransen vanuit het zuiden, de Duitsers vanuit het oosten en de Engelsen vanuit zee. Dit laatste faciliteren was althans mede het doel van de Duitse vijand, maar het mislukte, want halverwege het jaar keerden de kansen en begon de Nederlandse victorie — bij Groningen.

In 2022 vierde de stad Groningen uitgebreid dat ze 350 jaar geleden standhield tegen de agressie van Bommen Berend. Ook de Rijksuniversiteit Groningen doet volop mee aan de herdenking, want ook de professoren en studenten vochten in 1672 actief en enthousiast mee voor de vrijheid.

4. Getijdenboek Thesinge

Dit getijdenboekje bevat een kalender en zeven teksten in het Middelnederlands opgeschreven rond 1515 door Stine Dutmers, een non in het benedictijner klooster van Thesinge, dat voor het eerst wordt vermeld in 1283 en werd verwoest in 1584. Stine schreef haar initialen aan het einde van de tekst, die prachtig is verlucht met vogels, bladeren en bloemen in felle kleuren en goudverf. Deze verluchting is gemaakt door Frans Maler, die waarschijnlijk in de stad Groningen woonde. Ook hij schreef zijn naam in dit boekje. Het is een uniek kunstwerk en tastbaar bewijs van de tijd dat Thesinge geen dorp was, maar een klooster.