Archief Kornelis ter Laan

Beknopt overzicht

Titel: Collectie Kornelis ter Laan

Herkomst: Kees ter Laan (te Amsterdam)

Datering: 1833 - 2013

Omvang: ca. 600 items (ca. 50 cm.)

Taal (materiaal): Nederlands

Aanvraagnummer: uklu Ter Laan

Samenvatting:

Persoonlijk archief bevattende stukken (correspondentie, aantekeningen, lezingen en publicaties) van en over K. ter Laan. Ter Laan was een veelzijdig figuur, zoals ook hieronder te lezen valt. Achtereenvolgens komt de levensloop en –beschrijving van Ter Laan aan bod, diens bestuurlijke en politieke activiteiten in de landelijke zowel als de lokale politiek, en publicaties van en over Ter Laan. Voorts items over gezin/familie Ter Laan, in algemeen en genealogisch opzicht. Tenslotte vindt men stukken over het Ter Laan Fonds en de Ter Laan Prijs, over een schilderij van Ter Laan (vervaardigd door Jan Altink) en over gedenktekens te Slochteren, opgericht ter ere van Ter Laan.

Collectienummer: UBG046

Instelling: Rijksuniversiteit Groningen

Bewaarplaats: Universiteitsbibliotheek Groningen, afdeling Bijzondere Collecties

Herkomst en verwerving

Verwerving: De collectie werd in 2013 aan de Universiteitsbibliotheek Groningen overgedragen door de erven K. ter Laan in de persoon van kleinzoon Kees ter Laan te Amsterdam (1923-2017).

Toekomstige aanvullingen

Er is nadien van de erven K. ter Laan een toevoeging op dit archief ontvangen, deels een doublure van wat reeds aanwezig en beschreven is. Dit moet nog verwerkt worden en zal te zijner tijd Archief ter Laan Addendum gaan heten (signatuur: uklu Ter Laan ADD)

Bibliografie

Kornelis ter Laan (Slochteren 1871 – Utrecht 1963) doorliep de HBS in Sappemeer. Een vervolgopleiding was financieel niet mogelijk. Na het volgen van extra lessen werd hij onderwijzer in Noordbroek.

Al op jeugdige leeftijd kwam hij in aanraking met het socialistische gedachtengoed. Aanvankelijk lid van de Sociaal Democratische Bond, later van de SDAP. Werd op 30 jarige leeftijd (1901) Tweede Kamerlid voor het district Hoogezand. Bleef gedurende dit Kamerlidmaatschap tevens steeds werkzaam als (hoofd-)onderwijzer. Nam vanaf 1913 zitting in verschillende Kamercommissies (met name met betrekking tot onderwijs en (anti-)militarisme). Aan Ter Laan’s Tweede Kamer-periode kwam in 1937 na 36 jaar een einde.

Daarnaast omvat zijn politiek-bestuurlijke carrière: gemeenteraadslid te Den Haag (1905-1914) en burgemeester van Zaandam (de eerste sociaaldemocraat op die post) (1914 tot 1937). Ondanks Ter Laan’s verhuizing naar Delft bleef zijn verbondenheid met de Groningse geboortegrond, bleef hij Groninger in hart en nieren. Zijn schrijverschap is hiervan het bewijs. Talloze publicaties met Groningen als onderwerp staan op zijn naam: overleveringen, spreuken, spreekwoorden en zegswijzen alsook folkloristische verhalen. Als samensteller van woordenboeken en encyclopedieën vooral heeft Ter Laan zijn geboortestreek nader in kaart gebracht.      

Een selectie uit Ter Laan’s publicaties:

• De riekdom van de Grunneger toal, Groningen 1924
• Groninger overleveringen, Groningen 1928-1930 (2 dl.)
• Nieuw Groninger woordenboek, Groningen 1929
• Groningen voor honderd jaar, Groningen 1937
• Joodse overleveringen, Haarlem 1937
• Woordenboek van de vaderlandse geschiedenis …, ’s-Gravenhage 1939
• Van Goor’s aardrijkskundig woordenboek van Nederland, ’s-Gravenhage 1942
• Hoezen van Gruindiek, Groningen 1951
• K. ter Laan’s Multatuli encyclopedie, Den Haag 1995
• As ik nou moar eerst wat verdain …, Leeuwarden 2013

Inhoud en samenstelling
De collectie bevat 4 archiefdozen (ca. 50 cm): foto’s, manuscripten, correspondentie, krantenartikelen, overdrukken en officiële documenten.                                 

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
De collectie is toegankelijk voor onderzoek. Voor raadpleging is een lenerspas van de Universiteitsbibliotheek Groningen  vereist.

Beperkingen van het gebruik  
Het materiaal uit deze collectie wordt uitsluitend ter inzage gegeven. Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek der Rijksuniversiteit Groningen van toepassing. Reproductie, voor zover toegestaan, conform de Tarieven en diensten Bibliotheek der Rijksuniversiteit Groningen.

Het auteursrecht berust bij de erfgenamen van Ter Laan. Het publicatierecht berust bij de Universiteitsbibliotheek Groningen als eigenaar van de collectie.

Citeerinstructie
Bij verantwoording van het gebruik van materiaal uit deze collectie dient de volgende informatie te worden vermeld:

• Collectie: Universiteitsbibliotheek Groningen, Archief K(ornelis) ter Laan
• Afzonderlijke items: Groningen, UB,  Laan, K. ter, zowel als: Laan, Kornelis ter  [nummer]

Toegang tot de collectie

Een inventaris is beschikbaar.    

Aanvraaginstructie
Het materiaal in deze collectie kan worden aangevraagd door een mail te sturen naar Bijzondere Collecties.

Collectie boeken Ter Laan
In de collectie van de Universiteitsbibliotheek Groningen bevinden zich de meeste publicaties in boekvorm van Ter Laan. Deze publicaties kunnen worden opgevraagd via de catalogus: geef in de SmartCat op de zoekbalk het commando:

“Laan, K. ter”

Bijlagen

Literatuur

• Een mens komt dagen te kort : over Kornelis ter Laan (1871-1963) / met bijdr. van Rein  Brouwer … et al.]; [red.: Eddy de Jonge … et al.], Groningen cop. 1990
• Ter Loan en aal zien aander bouken: tentoonstellingscatalogus ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van K. ter Laans 'Nieuw Groninger Woordenboek' (1929) / [auteurs: Siemon Reker, inleiding,Tonnis Musschenga, bibliografie en annotatie; red.  Ruud Strooboer], 2^e onveranderde uitg.,[Groningen]: Universiteitsbibliotheek RUG, 2010.
• K. ter Laan, 8 juli 1961: verschenen ter gelegenheid van de negentigste verjaardag van Nederlands volkskunde-nestor : aangeboden door het Nederlands Volkskundig Genootschap, het Beraad voor het Nederlands Volksleven en de in Neerlands Volksleven samenwerkende organisaties / bijeengebracht door Tj.W.R. de Haan c.s., Wassenaar, 1961.
• https://socialhistory.org/bwsa/biografie/laan-k