Thema Networked Health Organizations and Professionals

De institutionele context van de gezondheidszorg is uiterst complex en bestaat uit gezondheidszorgorganisaties/-groepen, regelgevende instanties, verzekeringsinstanties, patiëntenbelangengroepen, profit en non-profit partners uit de private sector en beroepsverenigingen. Deze actoren moeten samenwerken om de gezondheid te bevorderen en te behouden en daarnast op een kosteneffectieve wijze zorg te blijven leveren. Als gevolg hiervan onstaan er in deze dynamische sector allerlei verschillende strategische samenwerkingsvormen.

In Nederland, dat gekenmerkt wordt door gereguleerde concurrentie, ontwikkelt samenwerking zich meestal als gevolg van marktdynamiek of door hervormingsinitiatieven van de overheid. Zo werd in 2022 het Integraal Zorg Akkoord (IZA) ingevoerd om de regionale samenwerking tussen aanbieders te versterken en de samenwerking tussen eerstelijnszorg en andere sectoren (bijv. maatschappelijke zorg, specialistische zorg, langdurige zorg) te vergroten. In 2023 werden met het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) de afspraken uit de IZA over regionale samenwerking tussen verzekeraars en gemeenten verder uitgewerkt. Met dergelijke initiatieven wil de Nederlandse overheid de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van de gezondheidszorg verbeteren. Dit soort hervormingen zijn niet uniek voor Nederland, maar maken deel uit van een breder fenomeen in Europa en daarbuiten waarbij zorgstelsels worden geherdefinieerd als netwerken van nauw samenwerkende organisaties.

Professionals zijn essentieel om te begrijpen waarom en hoe veranderingen in gezondheidszorgsystemen worden ingevoerd en wat de gevolgen daarvan zullen zijn. Een meer verbonden gezondheidszorgsysteem waarin netwerkcoördinatie hiërarchische en marktcoördinatie aanvult en gedeeltelijk vervangt, heeft de steun van zorgverleners nodig gezien de veranderingen cruciale gevolgen voor hen zullen hebben. Dit is niet bepaald eenvoudig gezien de dynamische spanning tussen de zogenaamde "oude professionaliteit" (die beheersing en professionele autonomie benadrukt) en een "nieuwe professionaliteit" die multidisciplinaire samenwerking in netwerken benadrukt.

Veel initiatieven die gericht zijn op meer sectoroverschrijdende samenwerking zijn gericht op deze verschillende professionals. Om het tekort aan professionals aan te pakken, zijn sommige initiatieven bijvoorbeeld gericht op het bevorderen van samenwerking tussen zorgverleners, beroepsverenigingen en instanties die actief zijn op de arbeidsmarkt. Om ervoor te zorgen dat professionals beter geïnformeerd en beter voorbereid zijn, zijn sommige hervormingen gericht op het integreren van verschillende soorten zorg door middel van digitalisering.

In een gezondheidssysteem dat vertrouwt op netwerksamenwerking kunnen de eisen die aan professionals worden gesteld na verloop van tijd veranderen. Netwerken creëren ruimte voor andere nieuwe vormen van organisatorische, professionele of klinische samenwerking. In sommige gevallen vereisen ze de betrokkenheid van experts van buiten de medische beroepen. Deze nieuwe vormen van netwerksamenwerking brengen bijvoorbeeld de behoefte aan monitoring met zich mee. Dit zou kunnen leiden tot veranderende manieren om financiële prestaties, kwaliteit en gezondheidsresultaten te beoordelen; het zou kunnen leiden tot de vraag naar het controleren en coordineren van financiën over organisatiegrenzen heen met gebruik van digitale hulpmiddelen. Door deze veranderingen zouden managers, accountants, IT-specialisten en clinici elkaars aanvullende competenties opnieuw moeten beoordelen, (opnieuw) over rollen moeten onderhandelen en nieuwe vormen van samenwerking moeten aangaan.

Tegen deze achtergrond willen onze experts onderzoeken of, wanneer en hoe (nieuwe) netwerksamenwerkingsvormen van invloed zijn op de eisen die aan klinische en andere professionals worden gesteld en hoe deze professionals met de daaruit voortvloeiende uitdagingen omgaan. Het is nog onduidelijk hoe professionals omgaan met nieuw gecreëerde verantwoordelijkheden, nieuwe multidisciplinaire en persoonsgerichte zorgstandaarden, of nieuwe beperkingen in middelen of regelgeving voor veranderende praktijken. We proberen te identificeren welke soorten expertise nodig zijn om niet alleen inter-organisationele, maar ook intersectorale samenwerking te ontwikkelen, en hoe deze competenties georganiseerd kunnen worden; welke vormen van bestuur het beste passen bij de nieuwe uitdagingen.