Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Actueel Evenementen Promoties

The colossal stranger

A cultural history of Diplodocus carnegii, 1902-1913
Promotie:Dhr. I.J.J. Nieuwland
Wanneer:11 mei 2017
Aanvang:14:30
Promotors:prof. dr. K. van Berkel, prof. dr. F.H. van Lunteren
Waar:Academiegebouw RUG
Faculteit:Letteren
The colossal stranger

Dinosauriër ‘Dippy’ als brenger van wereldvrede

De schenkingen van acht afgietsels van het skelet van de dinosauriër Diplodocus (al snel ‘Dippy’ genoemd) aan Europese musea maakte deel uit van zakenman Andrew Carnegies pogingen om een internationaal systeem van arbitrage tot stand te brengen, dat toekomstige oorlogen moest voorkomen. Dat concludeert Ilja Nieuwland op basis van zijn promotieonderzoek. Hoewel er sprake was van een zekere Diplodocus-manie in Europa rond 1910 als gevolg van Carnegies donaties was de receptie van de skeletten, en van die dinosauriërs in het algemeen, niet een opgelegde zaak. Deze ontvouwde zich in elk land anders. De oorspronkelijke context (Carnegie en diens band met het staatshoofd) ging daarbij snel verloren.

De manier waarop ‘de’ dinosauriër een cultureel ankerpunt werd in continentaal Europa is verrassend recent en turbulent. Ze was vooral een gevolg van de schenking van acht afgietsels van de dinosaurus Diplodocus carnegii door de Amerikaans-Schotse tycoon Andrew Carnegie. Tussen 1905 en 1913 verschenen deze 27 meter lange skeletten in Europese musea; een achtste vond zijn weg naar Argentinië.

Carnegie vond in de laatste jaren van de negentiende eeuw een nieuwe ambitie: het tot stand brengen van een internationaal arbitragesysteem ter voorkoming van gewapend conflict. Diplodocus werd deel van die ambitie; de donaties moesten Carnegie helpen een werkrelatie tot stand te brengen met staatshoofden die hij wilde beïnvloeden.

De associatie met Carnegie bleef niet altijd bestaan. Europeanen eigenden zich de dinosauriër toe in zowel wetenschappelijke als culturele en politieke zin, iets dat zijn weerslag vond in publicistiek, muziek en kunst. Diplodocus’ beroemdheid maakte het dier ook een geschikt ‘substraat’ om andere zaken aan de orde te stellen. Zo werden zowel het Londense als het Parijse afgietsel gebruikt om politiek commentaar te leveren. Maar de meest vergaande exploitatie van Carnegies gipsen dinosauriër vond plaats in Duitsland, waar wetenschappers trachtten om, met gebruikmaking van Diplodocus, tot een verregaande wetenschapshervorming te komen.

Carnegies streven naar wereldvrede faalde in de oorlogstaal van augustus 1914. Maar zijn ‘bijproduct’, de acht afgietsels van Diplodocus carnegii, werden voor generaties Europese museumbezoekers de dinosaurus. Zo bezien gaat het hier om historische originelen en verzamelpunten van politieke, culturele en wetenschappelijke elementen uit de jaren voor de Eerste Wereldoorlog.

Ilja Nieuwland verrichtte zijn onderzoek aan de Faculteit der Letteren. Hij werkt als onderzoeker en redacteur bij Huygens ING KNAW en Teylers Museum.