Cissy van Marxveldt. Een biografie

Spanning tussen presentatie en werkelijkheid bij auteur Cissy van Marxveldt (‘Joop ter Heul’)  

Cissy van Marxveldt, auteur van onder meer de Joop ter Heul-serie, presenteerde zich in het openbaar als een conventionele dame uit gegoede kringen die voor haar plezier vrolijke meisjesboeken schreef. In werkelijkheid was ze de dochter van een hoofdonderwijzer, was ze als schrijfster lange tijd kostwinster voor haar gezin en schreef ze meer dan alleen meisjesboeken. De spanning die er ontstond tussen haar zelfpresentatie in het openbaar en de dagelijkse werkelijkheid loste deels in haar romans op. Dat concludeert Monica Soeting die aan de RUG promoveert op een biografie van Cissy van Marxveldt.

Cissy van Marxveldt (pseudoniem van Setske Beek-de Haan, geboren in 1889 in Oranjewoud) is bekend geworden als een van de populairste Nederlandse schrijfsters van meisjesromans. Ze publiceerde echter meer dan meisjesboeken alleen. In 1948, het jaar van haar dood, had ze zesentwintig gepubliceerde romans en verhalenbundels, en meer dan honderd gepubliceerde korte verhalen op haar naam staan. De Joop ter Heul-serie (1919-1925) gold vanaf de jaren twintig als ijkpunt waaraan andere meisjesboeken uit het interbellum werden gemeten. Uit verschillende onderzoeken naar het leesgedrag van jongeren uit deze tijd blijkt dat de meeste meisjes, maar ook veel jongens, de Joop ter Heul-serie tot hun lievelingsboeken rekenden.

Van Marxveldts vele publicaties en het succes van haar boeken staan in groot contrast met haar openbare uitspraken over haar werk. In interviews toonde ze zich bescheiden en passief. Haar boeken noemde ze geen romans, maar vrolijke meisjesboeken, die ze louter en alleen voor haar plezier schreef. In haar autobiografisch essay in Confetti (1930) bevestigde ze dit beeld. Terwijl Van Marxveldt in openbare uitspraken haar werk naar beneden haalde, maakte ze haar sociaal-economische achtergrond steeds mooier en hoger dan die in werkelijkheid was. Het onderzoek voor deze biografie maakte duidelijk dat er meer incongruenties bestonden in Van Marxveldts openbare presentatie als schrijfster. Bovendien leverde het schrijverschap verschillende spanningen op. De vraag die in deze biografie dan ook centraal staat, is hoe Van Marxveldt deze incongruenties en spanningen oploste.

Monica Soeting verrichtte haar onderzoek aan de Faculteit der Letteren. Haar onderzoek werd deels gefinancierd door het Nederlands Letterenfonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Haar proefschrift verschijnt in handelseditie bij uitgeverij Atlas Contact. Soeting was hoofdredacteur van de tijdschriften Surplus en Biografie Bulletin en werkte jarenlang als recensent voor Trouw. Zij is medeoprichter van het Nederlands Dagboekarchief en hoofdredacteur van het e-journal European Journal of Life Writing.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/fe68fe4e-1790-4b12-ac50-ce97e10bd8bf