The genetics of spinocerebellar ataxia and dystonia
| Promotie: | Mw. E.A.R. (Esther) Nibbeling |
| Wanneer: | 29 maart 2017 |
| Aanvang: | 12:45 |
| Promotors: | dr. D.S. (Dineke) Verbeek, prof. dr. M.A.J. (Marina) de Koning-Tijssen, prof. dr. R.J. Sinke |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Medische Wetenschappen / UMCG |
Nieuwe genetische oorzaak bewegingsstoornissen ontdekt
Moleculair bioloog Esther Nibbeling heeft acht nieuwe genen ontdekt die spinocerebellaire ataxie of dystonie kunnen veroorzaken. Hiermee is de genetische diagnostiek voor patiënten met deze bewegingsstoornissen verbeterd.
Spinocerebellaire ataxie en dystonie zijn stoornissen die invloed hebben op het bewegingspatroon en de coördinatie van de patiënten. Het zijn verschillende aandoeningen, maar er is een grote overlap in de moleculaire achtergrond. Beide aandoeningen kunnen door mutaties in veel verschillende genen veroorzaakt worden, maar toch wordt in de reguliere DNA-diagnostiek niet voor iedere patiënt een genetische diagnose gesteld. Dit komt doordat er meer genen betrokken kunnen zijn bij het ontstaan van deze aandoeningen dan nu bekend zijn.
Nibbeling ging daarom op zoek naar nieuwe genen voor deze aandoeningen en maakte daarbij vooral gebruik van de zogenoemde ‘next generation sequencing’ technieken waarmee veel genen tegelijkertijd getest kunnen worden. Deze methodes leveren dan ook een grote hoeveelheid informatie op waarbij het nog een puzzel was om aan te wijzen welke genvariant de ziekte veroorzaakt. Daarom maakte zij met behulp van bioinformatica gen-netwerken van bekende ziektegenen. Daarnaast gebruikte zij functionele testen in celmodellen om de bevindingen te versterken.
Dit leidde uiteindelijk tot de vondst van zeven nieuwe genen die spinocerebellaire ataxie kunnen veroorzaken. De functie van de gevonden genen laat zien dat neuronale signaaltransductie en transcriptieregulatie belangrijke ziektemechanismen zijn bij bewegingsstoornissen zoals spinocerebellaire ataxie en dystonie. De vondst van nieuwe genen verbetert de genetische diagnostiek voor de patiënten direct.
Ten slotte stelde Nibbeling ook een mutatie vast in een gen dat schrijfkramp kan veroorzaken. Nader laboratoriumonderzoek laat zien dat de gevonden genvariant leidt tot overactivatie van het calciumkanaal. Dit veroorzaakt waarschijnlijk de abnormale spiersamentrekkingen.
Esther Nibbeling (1987) volgde de master Molecular Life Sciences aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Het promotieonderzoek vond plaats binnen het CardioVascular Centre van onderzoeksinstituut GUIDE. Financiering was afkomstig uit fondsen van promotor prof. D.S. Verbeek, het Prinses Beatrix spierfonds, Fonds NutsOhra en de Hersenstichting. Na een periode als postdoc op de afdeling klinische genetica in het LUMC volgt Nibbeling daar nu de opleiding tot laboratoriumspecialist klinische genetica.