On the cause of multiple sclerosis: molecular mechanisms regulating myelin biogenesis

Beter inzicht in sturing belangrijkste eiwitten achter Multiple Sclerose

UMCG-onderzoeker Marjolein Bijlard ontdekte hoe de twee belangrijkste myeline-eiwitten, myelin basic protein (MBP) en proteolipid protein (PLP), beïnvloed kunnen worden in de aanmaak van myeline. Myeline is de beschermende isolatielaag rondom de zenuwvezels die een snelle impulsgeleiding mogelijk maakt en die bij mensen met Multiple Sclerose (MS) niet goed werkt. Een beter inzicht in hoe myeline opnieuw kan worden aangemaakt, kan helpen bij het ontwikkelen van nieuwe therapieën.

Bij mensen met MS worden de zenuwimpulsen van en naar het ruggenmerg en de hersenen niet goed doorgegeven via de zenuwuitlopers. Dat komt door een afweerreactie van het lichaam tegen de isolerende laag om de zenuwvezels, het myeline-omhulsel. Afhankelijk van waar de myelinelaag is aangetast (de plek van de laesie), openbaart zich uitval van bijvoorbeeld spierfuncties, het zicht of sensorische functies. Multiple Sclerose is een ziekte met een grillig verloop, dat per individu verschilt. Periodes van aanvallen (relapses of schubs) kunnen in het eerste stadium van de ziekte afgewisseld worden door periodes van rust, soms zelfs herstel. Later treedt dit herstel niet meer op.

Wetenschappers zijn bijzonder geïnteresseerd in hoe het lichaam nieuwe myeline aanmaakt, zodat ze dit proces bij MS-patiënten in aangetaste plekken kunnen stimuleren. Hiervoor is het belangrijk om te weten op welke wijze belangrijke componenten worden aangeleverd en hoe deze ter plekke worden samengevoegd. Bijlard onderzocht de rol in dit proces van de eiwitten MBP en PLP, die ervoor zorgen dat de windingen van het myeline strak om de zenuwuitloper liggen. Ze concludeert onder andere dat er geen MBP meer wordt ingebouwd in het myeline wanneer de aanmaak van syntaxine 4, een belangrijk eiwit in transportprocessen, wordt geblokkeerd. Bovendien verandert de transportroute van PLP wanneer oligodendrocyten (hersencellen met een belangrijke taak in het myelinisatie-proces) het transport-regulerende eiwit MAL aanmaken.

Ook factoren van buiten de cel hebben invloed op de aanmaak van myeline. Zo stelde Bijlard vast dat de ontstekingsmediator TNFa, aanwezig in MS-laesies, ervoor zorgt dat het geraamte van de cel in volwassen oligodendrocyten dusdanig wordt aangetast, dat het MBP niet meer volledig in myeline terechtkomt. Samenvattend geeft het onderzoek inzicht in de moleculaire mechanismen die regelen op welke wijze nieuwe myeline wordt aangemaakt. Dat inzicht kan helpen bij het ontwikkelen van nieuwe therapieën.

Marjolein Bijlard (1983) behaalde de mastertitel Medical and Pharmaceutical Drug Innovation aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij verrichtte haar promotieonderzoek bij het BCN-BRAIN van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Stichting MS Research betaalde het onderzoek.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/72c60bca-0f51-4116-ab19-cfd9176b3b97