Clinical pharmacology and therapeutic drug monitoring of first-line anti-tuberculosis drugs
| Promotie: | dr. M.G.G. (Marieke) Sturkenboom |
| Wanneer: | 23 maart 2016 |
| Aanvang: | 11:00 |
| Promotors: | prof. dr. J.G.W. (Jos) Kosterink, prof. dr. T.S. (Tjip) van der Werf, prof. dr. D.R.A. Uges |
| Copromotor: | dr. J.W.C. (Jan-Willem) Alffenaar |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Medische Wetenschappen / UMCG |
Geïndividualiseerde behandeling tbc stap dichterbij
Met slechts drie bloedmonsters kan accuraat voorspeld worden hoe tbc-patiënten zullen reageren op blootstelling aan het antibioticum rifampicine, één van de vier antibiotica die langdurig gebruikt moeten worden. Dat stelde UMCG-ziekenhuisapotheker Marieke Sturkenboom vast in haar onderzoek naar een gepersonaliseerde behandeling van tbc. De lange behandelduur van zes maanden of de bijwerkingen zorgen ervoor dat mensen soms te vroeg stoppen met het innemen van medicijnen.
Tuberculose is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. Zonder behandeling kun je aan tbc overlijden. De behandeling bestaat uit een cocktail van vier antibiotica: isoniazide, rifampicine, pyrazinamide en ethambutol, die twee maanden lang ingenomen moeten worden. De laatste vier maanden slikken patiënten alleen nog isoniazide en rifampicine. Door bijwerkingen stoppen patiënten soms te vroeg met de behandeling. Sturkenboom onderzocht of een dosering ‘op maat’ meer kans geeft op een succesvolle behandeling. Om die vraag te beantwoorden, verrichte zij literatuuronderzoek en ontwikkelde ze een snelle en gevoelige analysemethode voor de kwantitatieve bepaling in het bloed van drie van de vier antibiotica.
Sturkenboom stelde vast dat het innemen van de antibiotica isoniazide en rifampicine samen met eten een 15% lagere blootstelling aan deze antibiotica tot gevolg heeft. Zo’n effect was er niet voor pyrazinemide of ethambutol op een volle maag. De eerste twee medicijnen kunnen dus beter op een lege maag ingenomen worden. De promovenda concludeert ook dat een op lichaamsgewicht gebaseerde dosering van isoniazide niet noodzakelijk de beste is. Deze dosering bleek de blootstelling aan dit antibioticum niet te kunnen voorspellen. Vervolgonderzoek moet aantonen of de uitkomst van de behandeling verbeterd wordt door het aanpassen van de dosering op de gemeten geneesmiddelenconcentraties.
Marieke Sturkenboom (1974) studeerde Farmacie aan de Universiteit van Utrecht. Zij verrichtte haar promotieonderzoek binnen onderzoeksinstituut GUIDE van het Universitair Medisch Centrum Groningen, dat het onderzoek ook betaalde. Sturkenboom werkt als ziekenhuisapotheker in het UMCG.