Management control packages in public sector organizations

Bezuinigingen leiden tot striktere managementstijl

In tijden van bezuinigingen zijn managers geneigd om terug te grijpen op een striktere, meer resultaatgerichte vorm van leiderschap. Deze vorm van management is vooral gericht op het behalen van resultaten door medewerkers. Dat heeft sterke beperkingen in de publieke sector, omdat de meetbaarheid van resultaten daar vaak erg lastig is, concludeert Berend van der Kolk. Bovendien hebben deze ‘beperkende’ managementtechnieken negatieve consequenties voor de motivatie en het gedrag van medewerkers: het leidt tot scepticisme, lagere motivatie en medewerkers die er ‘de kantjes vanaf lopen’.

Van der Kolk onderzocht hoe managers in de publieke sector ervoor zorgen dat ambtenaren gemotiveerd blijven en hun werk goed doen. Op basis van interviews, observaties, documentanalyses, literatuurbesprekingen en vragenlijsten beschrijft Van der Kolk twee typen managementtechnieken: beperkende en faciliterende. Beperkende technieken veronderstellen dat medewerkers geprikkeld en gemonitord moeten worden omdat ze anders hun werk niet goed doen, terwijl faciliterende managementtechnieken veronderstellen dat medewerkers al gemotiveerd zijn om hun werk goed te doen en vooral behoefte hebben aan autonomie en ondersteuning bij hun taken.

Van der Kolk bepleit dat aan beide typen managementstijlen aandacht dient te worden besteed. In tijden van bezuinigingen blijken managers echter geneigd meer nadruk te leggen op ‘beperkende’ managementtechnieken, met bovengenoemde negatieve consequenties tot gevolg voor de motivatie en het gedrag van medewerkers. Deze negatieve consequenties kunnen verholpen of beperkt worden wanneer meer aandacht besteed wordt aan de faciliterende managementtechnieken, zoals het aanbieden van mogelijkheden voor training en individuele coaching.

De promovendus constateert tevens dat sommige managementtechnieken met elkaar kunnen conflicteren wanneer ze tegelijk worden gebruikt. Bijvoorbeeld, soms wordt door de manager een joviale, informele cultuur in stand gehouden terwijl ook gepoogd wordt om medewerkers vaker ter verantwoording te roepen voor hun geleverde werk. De informele sfeer vermindert dan de mogelijkheid medewerkers streng aan te spreken op hun werk, en tegelijkertijd kan de informele sfeer aangetast worden door dergelijke pogingen om medewerkers ter verantwoording te roepen.

Tot slot kunnen managementtechnieken het karakter hebben van een ‘selffulfilling prophecy’, concludeert Van der Kolk. Wanneer managers bijvoorbeeld verwachten dat medewerkers ‘de kantjes er vanaf lopen’ en daarom hun medewerkers meer in de gaten gaan houden, kunnen medewerkers na verloop van tijd ook vaker dit gedrag gaan vertonen. Met andere woorden: je wordt zoals je wordt aangestuurd door je manager – tot op zekere hoogte.

Berend van der Kolk studeerde Accountancy, Business Administration en Wijsbegeerte. Hij verrichtte zijn onderzoek bij de vakgroep Accounting van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde. Van der Kolk is met ingang van september 2016 Assistant Professor aan de IE Business School in Madrid.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/7ee6cbfe-0230-4e05-97b4-03c9f9ba9981