Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Actueel Nieuws Nieuwsberichten

Anderhalve eeuw Zwols. Vocaalveranderingsprocessen in de periode 1838-1972

15 november 2012

Promotie: mw. P.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn, 14.30 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Anderhalve eeuw Zwols. Vocaalveranderingsprocessen in de periode 1838-1972

Promotor(s): prof.dr. H.W.H. Niebaum

Faculteit: Letteren

Vocaalveranderingen in de stadstaal van Zwolle

Centraal in het onderzoek van Philomène Bloemhoff-de Bruijn staan de vocaalveranderingen die zich gedurende een periode van 150 jaar hebben voltrokken binnen de taal van de stad Zwolle. Het onderzoek is uitgevoerd op basis van 19e-eeuwse publicaties in deze stadstaal. Zij vergeleek die taal met het modern gesproken Zwols. Er blijken in die periode veel vocaalveranderingen te zijn opgetreden. Enkele vocaalwijzingen hebben al in de loop van de 19e eeuw plaatsgevonden en kunnen zelfs vrij nauwkeurig gedateerd worden, bijv. de ontwikkeling waarbij zeen tot zien werd, neet tot niet, en waor ‘waar’ en jaor ‘jaar’ tot wöör, jöör.

In het proefschrift komen eerst aan de orde de overige wijzigingen die werden gevonden: woorden en uitdrukkingen raakten verouderd, bepaalde woordvormen verdwenen en betekenissen veranderden. Opvallend zijn de wijzigingen binnen het systeem van de persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden. Achtereenvolgens worden acht gesignaleerde vocaalveranderingen besproken. Daarna worden de wijzigingen van eenzelfde aard bijeengevoegd en nader bestudeerd.

Ten slotte volgen de conclusies: de vocaalveranderingen blijken in principe allemaal natuurlijke en regelmatige processen. Sommige natuurlijke processen blijken enigermate beïnvloed door de standaardtaal, maar deze heeft de klankveranderingen nooit veroorzaakt. De verschillende processen hebben elkaar niet of nauwelijks beïnvloed of teweeggebracht. De niet voltooide klankontwikkelingen verspreiden zich op lexicaal diffuse wijze. Er is geen positieve correlatie tussen de frequentie van de woorden en het participeren in de verandering. Frequente woorden blijven juist aanwijsbaar achter in enkele nog niet voltooide klankveranderingen.

Philomène Bloemhoff-de Bruijn (Zwolle, 1953) studerde Nederlandse taal- en letterkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij promoveert aan de Faculteit der Letteren. Bloemhoff-de Bruijn is projectleider streektaal bij de IJsselacademie.

Laatst gewijzigd:13 maart 2020 01:01
View this page in: English

Meer nieuws

  • 25 maart 2024

    Dyslexie: een 'onderschatte' stoornis

    Liset Rouweler is onderzoeker bij het Dyslexiecentrum Groningen. Volgens haar hebben zo'n 1000 tot 1500 studenten aan de RUG dyslexie, desondanks weten velen niet waar ze terechtkunnen. Rouweler en haar team proberen deze groep een handje te helpen...

  • 18 maart 2024

    VentureLab North helpt onderzoekers op weg naar succesvolle startups

    Het is menig onderzoeker al overkomen. Tijdens het werken vraag je je opeens af: zou dit niet ontzettend nuttig zijn voor de mensen buiten mijn onderzoeksveld? Er zijn allerlei manieren om onderzoeksinzichten te verspreiden. Denk bijvoorbeeld aan...

  • 04 maart 2024

    Een plantaardige sensor

    In Makers van de RUG belichten we elke twee weken een onderzoeker die iets concreets heeft ontwikkeld: van zelfgemaakte meetapparatuur voor wetenschappelijk onderzoek tot kleine of grote producten die ons dagelijks leven kunnen veranderen. Zo...