Digitale afleidingen tijdens het werk reguleren met een app

Het is in dit informatietijdperk niet eenvoudig om je te concentreren op je werk. Chatberichten, e-mails, sociale media, ze onderbreken zomaar je werk. Zelfs wanneer je alle pushberichten uitzet, kan een traag ladende webpagina je naar je smartphone doen grijpen. Ioanna Katidioti concludeert uit haar promotieonderzoek dat afleidingen binnendringen via cognitieve processen die niet in gebruik zijn en dat een app die de afleidingen doseert kan helpen geconcentreerder te werken.

Ioanna Katidioti bestudeerde eerst waarom mensen zich laten afleiden. ‘Vaak onderbreken we zelf ons werk om iets anders te doen, bijvoorbeeld een kattenvideo bekijken,’ zegt zij. In haar eerste experiment moesten proefpersonen productinformatie zoeken op internet, terwijl ondertussen chatberichten verschenen als afleiders. De proefpersonen bleken doorgaans de taak af te maken voordat ze op de berichten reageerden. ‘Dat is een rationele keuze,’ zegt Katidioti.

Maar wanneer de webbrowser in dit experiment erg traag was, begonnen de vrijwilligers eerder te reageren op de berichten. ‘Daardoor vergaten ze belangrijke informatie en deden ze langer over de taak. Ze handelden niet meer rationeel.’

Kattenvideo

In een tweede experiment moesten proefpersonen een taak uitvoeren terwijl in een hoek van het beeldscherm een kattenvideo werd getoond. De helft kreeg een visuele taak. Hoe moeilijker die was, hoe minder zij naar de video keken. De andere helft moest een wiskundige formule oplossen. Zij keken juist meer naar de katten naarmate de taak moeilijker werd.

Dat is als volgt verklaarbaar: terwijl het brein hard werkt aan de wiskundige vergelijking, is het visuele systeem onbelast. ‘Het lijkt erop dat afleidingen plaatsvinden in een deel van het cognitieve systeem dat niet bezet is.’ Deze observaties passen goed in het algemene cognitieve model dat Niels Taatgen, de promotor van Katidioti, heeft ontwikkeld.

Breinactiviteit

In een vervolgexperiment vergeleek Katidioti werkonderbrekingen die van de proefpersonen zelf kwamen met die van buiten. Hieruit bleek dat het werk meer te lijden had van onderbrekingen waartoe de deelnemers zelf besloten dan van onderbrekingen gegenereerd door de computer. ‘Wij maten ook de pupildiameter, een maat voor de activiteit van het brein. Vlak voor een zelf-onderbreking was het brein zeer actief.’ Het kost blijkbaar ‘processortijd’ in je brein om te besluiten je werk te onderbreken.

App

Hoewel het werk van Katidioti onderdeel is van een fundamenteel onderzoeksproject, kan het een praktische toepassing opleveren. ‘Er is nog wat meer werk nodig, maar als we een manier vinden om de pupildiameter via een smartphone-camera te meten, zouden we een app kunnen maken die onderbrekingen alleen op het juiste moment doorlaat.’ Tot het zover is moeten we ze zelf doseren. ‘Wat dat betreft heeft mijn werk mij geleerd wat het goede moment is om mijn werk te onderbreken. Dat is best nuttig. Het is niet mogelijk kattenvideo’s kijken helemaal te vermijden, maar we kunnen wel het kijkgedrag reguleren.’

CV

Ioanna Katidioti studeerde Cognitiewetenschappen aan de universiteit van Athene. Haar promotieonderzoek was onderdeel van het ERC Starting Grant project ‘Towards Safe and Productive Human Multitasking’ van prof.dr. Niels Taatgen. Katidioti verdedigde haar proefschrift Understanding and managing interruptions, How to avoid watching cat videos all day long op 24 juni 2016 aan de RUG. Zij werkt inmiddels voor het IBM Client Innovation Center in Groningen.