Inclusief onderwijs: anders omgaan met verschillen

Oratie: dhr. prof.dr. S.J. Pijl, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Titel: Inclusief onderwijs: anders omgaan met verschillen

Leeropdracht: Orthopedagogiek, in het bijzonder met betrekking tot ‘inclusief onderwijs’

Faculteit: Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Het is heel gebruikelijk in Nederland om een leerling met beperkingen en/of gedragsproblemen te verwijzen naar een aparte school voor speciaal onderwijs. In de afgelopen decennia zijn er echter steeds meer vraagtekens bij deze werkwijze geplaatst. Het alternatief is dat leerlingen met beperkingen en/of gedragsproblemen onderwijs in de gewone school krijgen samen met hun leeftijdsgenoten uit de buurt. Dat wordt aangeduid als ‘inclusief onderwijs’.

De overheid heeft op verschillende manieren de ontwikkeling naar inclusief onderwijs gestimuleerd, maar in de praktijk is het nog niet zo eenvoudig scholen inclusiever te maken. Alhoewel er veel voorbeelden van inclusief onderwijs in Nederland zijn, kiezen veel scholen er juist voor steeds meer leerlingen te verwijzen.

Het nadeel daarvan is dat deze leerlingen uit hun lokale samenleving gehaald worden. De gewone school geeft kinderen met beperkingen en/of gedragsproblemen de mogelijkheid sociale relaties op te bouwen met andere kinderen uit de buurt.

Het hebben (en houden) van vriendschappen is een belangrijk doel van inclusief onderwijs. In onderzoek is nagegaan of dat ook lukt. De resultaten laten zien dat ongeveer een kwart van de leerlingen met beperkingen en/of gedragsproblemen geenof erg weinig vrienden heeft. De rest redt zich in sociaal opzicht goed.

Dat is overigens niet direct een reden om leerlingen naar het speciaal onderwijs te sturen. De vraag is hoe leerlingen ondersteund kunnen worden in het verwerven van vriendschappen. Verder kan het voor een deel van de leerlingenmet beperkingen en/of gedragsproblemen goed zijn (tijdelijk) in (part-time) tussenvormen van gewoon en speciaal onderwijs les te krijgen.