Wetenschap op de Huishoudbeurs

De huishoudbeurs in de Amsterdam RAI staat bekend als een groot evenement gericht op huisvrouwen en op de promotie van producten. Een stand over wetenschap valt dus enigszins uit de toon. Drie containers van Expeditie NEXT-On Tour staan in het midden van één van de hoofdhallen vol in het zicht. In de containers worden korte experimenten en mini-colleges aangeboden, onder meer door Science LinX. Het doel is om een breder publiek op een positieve manier te laten kennismaken met wetenschap.

De drie containers zijn ingericht door leden van de VSC (Vereniging van wetenschapsmusea en Science Centers) en bieden verschillende onderwerpen aan. In een ervan staat een beeldscherm waarop data te zien is van het Groningse Lifelines onderzoek. Dit bevolkingsonderzoek onder 167.000 mensen van de drie noordelijke provincies wil ophelderen hoe mensen gezond ouder kunnen worden.

Fijnstofmeter

Door categorieën te selecteren kunnen bezoekers zelf verrassende verbanden proberen te vinden tussen bijvoorbeeld lifestyle en gezondheid. ‘Ik ben benieuwd naar mensen met een beperking’ zegt een passerende vrouw lachend. Vervolgens klikt ze op de categorie ‘trots’. De twee kaarten hebben zeker wel een gelijkenis: ‘Kijk! Mensen met een beperking zijn gewoon trotser! Dat is omdat we niet al te veel nadenken’, zegt ze met een brede glimlach.

Naast de Lifelines demonstratie staat een fijnstofmeter in een bakje, met een klein buisje als enige opening. Elke 30 seconden laat de meter zien hoeveel fijnstof er is gemeten in het bakje. Wanneer je voor de opening over een stukje microvezel wrijft, is er een duidelijke verhoging.

Longen

In de middelste container kan het publiek mini-colleges volgen, of en korte ‘Feit of Fabel’ quiz doen. Fransien van Dijk, postdoc aan de RUG, geeft hier een korte lezing over hoe fijnstof je longen binnenkomt, en hoe de longen daarop reageren. ‘Stel je voor dat de Amsterdam RAI de cellen in je longen zijn. Mensen stromen de hele tijd in en uit, en je hebt een stevig gebouw nodig.’ Het gebouw staat gelijk aan de epitheelcel, die zorgt voor de sterke buitenkant. De fibroblast (een steuncel) is onderdeel van de technische dienst, en de macrofagen (cellen van het afweersysteem) zijn van de beveiliging. Die macrofagen jagen op fijnstof dat de longen binnenkomt.

Sociologie

In het lab hebben de wetenschappers van de RUG epitheelcellen en fibroblasten ‘mini-longetjes’ gemaakt. Na het toevoegen van nylon- en polyester vezels bleek dat vooral nylon een sterke reactie veroorzaakte op de longblaasjes. Reden om onze kleding weg te gooien? ‘Niet per se, probeer extra te stofzuigen en ramen tegen elkaar open te zetten voor extra ventilatie’, zegt Van Dijk.

Niet alleen de bèta kant van wetenschap komt aan bod. Ad Vingerhoets, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Tilburg, behandelt de vraag: ‘Stel je voor dat je geen stress hebt'. In zijn korte lezing legt hij stap voor stap uit wat de oorzaken en gevolgen van stress kunnen zijn. Op korte termijn kun je door stress last krijgen van negatieve emoties, concentratieproblemen of agressie. Op de lange termijn kan het zelfs leiden tot fysieke gezondheidsproblemen.

Vingerhoets benadrukt dat er een keerzijde aan zijn verhaal zit: ‘Stress heeft niet alleen maar negatieve gevolgen. Als wij goed omgaan met stress, loutert het ons. En zonder stress zou het leven dodelijk saai zijn, dus stress geeft het leven zin.'

Verouderingspak

De derde container staat in het thema van Healthy Ageing. Je kan er onder andere een botmeting laten doen of een ‘verouderingspak’ aantrekken waardoor je moeilijker kan horen, zien en bewegen. Ook wordt er door studenten Charlotte, Marije en Inge van de Wageningen Universiteit informatie verstrekt over gezond ouder worden. Ze nemen onder andere een enquête af over voeding, gericht op mensen van 65 jaar en ouder. ‘Naarmate je ouder wordt heb je meer eiwitten nodig per dag. Daarom hebben ouderen vaak last van eiwittekorten, waardoor hun spiermassa afneemt,' vertelt Marije. ‘Door het eetgedrag te bekijken kunnen we zien waar die tekorten vandaan komen. Ook wijzen we ouderen op eiwitrijke producten, zodat ze makkelijker aan hun dagelijkse hoeveelheid kunnen komen.'

Gezondheid

De huishoudbeurs is een van de evenementen die Expeditie NEXT-On Tour aandoet in een reeks met onder meer de Nijmeegse Vierdaagse en Bevrijdingsdag. Expeditie NEXT werkt aan de hand van de Nationale WetenschapsAgenda (NWA) met driemaandelijkse thema’s. Het doel is mensen te bereiken die normaal gesproken niet (of bijna niet) in aanraking komen met wetenschap. Evenementen als de Huishoudbeurs zijn hier geschikt voor. En een deel van de bezoekers van de beurs leek zeker enthousiast te zijn door het thema over ziekte en gezondheid. Hiermee slaat Expeditie NEXT de spijker op z’n kop.

Tekst: Yorik Maatman en Tim de Vries