Reportage Gezondheidsfestival 2023 

Tijdens de tweede editie van het Gezondheidsfestival, mede georganiseerd door de Aletta Jacobs School of Public Health, werd duidelijk dat verandering in de zorg onvermijdelijk is. Het thema ‘rebelleren kun je leren’ viel dan ook goed in de smaak bij de bezoekers van het uitverkochte festival. Een reportage. 

Na een onstuimige ochtend breekt de zon door op de binnenplaats van het Gevangenismuseum in Veenhuizen, de locatie van de tweede editie van het Gezondheidsfestival. Tussen de boevenwagens en schavotten kiezen bezoekers uit lezingen met veelzeggende namen als ‘Tijd om uit een ander vaatje te tappen’, ‘Samen leren transformeren’ en ‘Change is gonna come’. Op het programma staat zelfs een lezing van drie Extinction Rebellion-leden, allen werkzaam in de zorg. Niet voor niets luidt het thema ‘Rebelleren kun je leren’. 

De lezingen van sprekers als Marcel Levi, Floor Milikowski en Denise Harleman hebben één ding gemeen: een gevoel van urgentie. Er moet iets veranderen in de zorg. Dat voelt ook Loes Winkel, zorgeenheid manager in het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL). ‘We weten allemaal dat er een zorginfarct aankomt. We weten dat verandering nodig is, maar hoe? Het is een zoektocht. Voor onze afdeling gooiden we bijvoorbeeld ons jaarplan om. We willen ons volledig focussen op de medewerkers. Zonder hen redden we het niet.’

Om de benodigde transitie tot stand te brengen, is een beetje rebelleren van belang, denkt Winkel. ‘Maar hoe krijg je mensen mee, en hoe doe je het op een goede manier? Dat zijn de vragen waarop ik vandaag antwoord hoop te krijgen.’ Winkel benadrukt dat ze als team naar Veenhuizen zijn afgereisd. ‘Zodat we er in de komende weken samen op kunnen voortborduren.’

Gebaande paden

Festivalbezoeker Kylian Hendriks is onderweg naar de volgende lezing op zijn programma. Hij is recent begonnen als zelfstandig ondernemer, waarbij hij zich onder meer richt op het ‘ontzorgen’ van mantelzorgers. Het thema rebelleren spreekt hem aan. ‘De gezondheidszorg is best dichtgetimmerd’, stelt Hendriks. ‘En we zijn allemaal onderdeel van het systeem. Ik denk dat we buiten de gebaande paden moeten zoeken naar oplossingen.’

De lezingen tijdens het festival helpen hem om andere paden te verkennen, zegt Hendriks. ‘Het verhaal van Kees Klomp over de betekeniseconomie vond ik echt inspirerend. We moeten een ander verhaal vertellen, was de kern van zijn betoog. Dat heeft me aan het denken gezet.’ Even verderop zit Heleen Hoogeveen, projectleider datagedreven zorg in het UMCG. Ook zij is aan het denken gezet door de sprekers. ‘In mijn werk gaat het altijd over innovatie. De uitdaging is om mensen mee te krijgen, dat is het spel. En daarvoor is een verhaal nodig.’ 

Dit verhaal hoopt Hoogeveen verder te vormen aan de hand van de lezingen en ontmoetingen tijdens het Gezondheidsfestival. ‘Er zijn vandaag veel sprekers die het nét even anders doen’, vervolgt ze. ‘Ik was bijvoorbeeld bij een lezing over het bewonersinitiatief ‘Grolloo Zorgt’. Daar vertelde onder meer een 70-jarige inwoner over het project. Zijn gedrevenheid was ontzettend inspirerend. Het gaat uiteindelijk om een bepaalde houding, denk ik. Je moet openstaan voor nieuwe dingen.’

De Aletta Jacobs School of Public Health tekende voor de projectleiding van het festival. Waarom deze rol? Frederic van Kleef (Managing Director Aletta): 'Het is onze taak verbindingen te leggen tussen kennis, beleid en praktijk. Daarom hebben we in de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in regionale netwerken en contact met inwonersinitiatieven. Tegelijkertijd zijn we goed op de hoogte van nieuw onderzoek, en weten we wie er landelijke smaakmakers zijn op dit gebied. Hierdoor zijn we goed in staat een aantrekkelijk en relevant programma samen te stellen en een hongerig publiek aan te spreken.'

Nieuwe perspectieven  

Dat beaamt Rommy Sibma, donatiecoördinator in het UMCG. Volgens haar begint de zorgtransformatie op de werkvloer. ‘Veel professionals stellen zich dienend op. Je kunt in de zorg bijvoorbeeld niet zomaar staken. Maar er zijn best manieren om te rebelleren. Ik werkte zelf lange tijd als verpleegkundige op de IC. In mijn werk probeerde ik altijd out of the box te denken en nieuwe ideeën aan te dragen. Het draait om een open en kritische blik.’

Voor Sibma sprong de lezing ‘Van kans naar kracht’ er in positieve zin uit. ‘Het ging over de gezondheid van inwoners in de veenkoloniën. Ik herkende veel van de verhalen. In mijn werk probeer ik ervoor te zorgen dat bewoners hun donorregister invullen, en dat is een hele uitdaging, zeker in de voormalige veenkoloniën. Tijdens de lezing deed ik hier interessante ideeën over op. Ook de verhalen van Marcel Levi en Jessica den Outer vond ik inspirerend. Wat ik er precies mee ga doen? Voorlopig zet het me vooral aan het denken. Het zijn andere perspectieven. Het heeft even tijd nodig om het allemaal te verwerken’, lacht Sibma. 

Doe-kracht 

Op de binnenplaats van het Gevangenismuseum zijn niet alleen podia met sprekers te vinden. Zo gaan in het Innovatiecafé (‘het grootste alcoholvrije café van Nederland’) verschillende noordelijke en nationale partijen in gesprek over zorginnovaties. Voor de tent staat Roel van der Heijden, initiator van het Gezondheidsfestival en programmaleider bij Hi!Noord. Met ongeveer duizend bezoekers is het festival volledig uitverkocht. ‘Onze thematiek, van zorg naar gezondheid, slaat duidelijk aan’, reageert Van der Heijden. ‘Ik hoop vooral dat bezoekers niet alleen komen consumeren. We willen de transitie van zorg naar gezondheid in Noord-Nederland versnellen. Daar hebben we de doe-kracht van iedere bezoeker voor nodig.’

Die oproep lijkt niet aan dovemansoren gericht, zo blijkt uit het verhaal van festivalbezoeker Jarib Keasberry. Hij werkt bij een softwarebedrijf in Groningen. Het bedrijf ontwikkelde een virtual reality app tegen stress, burn-out, angst en somberheidsklachten. ‘Eerlijk gezegd ben ik hier vooral uit persoonlijke interesse’, vertelt Keasberry. ‘De zorg interesseert me enorm. Ik vond het mooi om de verhalen te horen, met name de lezingen over activisme en burgerinitiatieven. Maar het is ook iets wat ik in mijn eigen werk kan gebruiken. Digitale zorg is in veel gevallen nog niet ingebed. We worden vaak vanuit een innovatiebudget bekostigd. Zorginovatoren weten ons te vinden, maar structurele bekostiging blijft lastig. Om dat te bereiken, moeten we een beetje rebelleren.’

Het thema ‘rebelleren’ spreekt overigens niet bij iedere bezoeker tot de verbeelding. ‘De term moet bij je passen’, reageert Michel Dijkman, adviseur digitalisering en netwerkzorg bij Dokter Drenthe. ‘Maar ik heb weldegelijk een drive om dingen anders te doen, om impact te hebben en daar in te volharden. Voor mij is het festival een mooie gelegenheid om contacten te leggen en van elkaar te leren, bijvoorbeeld op het gebied van ‘lerend evalueren’. Over deze methode volgde ik een lezing en de tools en handvatten ga ik zeker toepassen in mijn werk. Ik vind het bovenal goed dat we dit als Noorden organiseren, dat geeft een ander perspectief. Vaak moet je voor een evenement naar de Randstad, nu gebeurt het hier!’