Skip to ContentSkip to Navigation
TalencentrumOnderdeel van Rijksuniversiteit Groningen
Talencentrum
Talencentrum Ontwikkel jezelf Academische taal Schrijven Academische conventies

Onderzoeksverslag

Een onderzoeksverslag is een academisch tekstgenre waarin academici hun onderzoek en bevindingen documenteren en met vakgenoten delen. Het moet bijdragen aan de uitbreiding van kennis, doordat het aanvulling geeft op wat bekend is over het onderzochte verschijnsel of hier een nieuw licht op werpt. Op die manier kan een onderzoeksverslag ook aanzetten tot discussie. Daarbij kan een onderzoeksverslag als doel hebben andere wetenschappers te stimuleren verder onderzoek naar het onderwerp te doen of het onderzoek te herhalen.

Alternatieve benamingen

Andere benamingen voor onderzoeksverslagen of soortgelijke teksten zijn:

  • Artikel
  • Onderzoeksrapport
  • Onderzoeksartikel
  • Wetenschappelijk artikel (vooral wanneer het verslag bedoeld is voor publicatie in een vaktijdschrift)
  • Afstudeerverslag of scriptie
  • Paper of werkstuk. Let op: hiervoor worden verschillende definities gehanteerd. Ze kunnen ‘onderzoeksverslag’ betekenen, maar ook ‘literatuurverslag’ of ‘essay’ (voornamelijk in de alfa- en gammadisciplines). Voor studenten: ga bij de docent na wat de bedoeling is.
Geschikte bronnen

Het type bronnen dat gebruikt wordt, verschilt per onderzoeksdiscipline. 

  • Experimenteel onderzoek, laboratoriumonderzoek, veldonderzoek en survey-onderzoek leveren vaak data voor onderzoeksverslagen in de natuurwetenschappelijke disciplines. Dit soort onderzoek is erop gericht weer te geven in welke mate een bepaald verschijnsel optreedt en hoe het nauwkeurig kan worden gemeten of gekwantificeerd. Ook geeft het onderzoek inzicht in de overeenkomsten en graduele verschillen tussen elementen van dat verschijnsel.
  • Literatuuronderzoek, observaties, open interviews en documenten-en inhoudsanalyses leveren vooral data op voor onderzoeksverslagen in de sociale wetenschappen, de cultuur-historische wetenschappen en de letterendisciplines. Dit onderzoek heeft als doel de eigenschappen of de aard van een bepaald verschijnsel of een (sub)cultuur weer te geven.

N.B. er is ook een combinatie van verschillende bronnen mogelijk. Zo wordt bijna elk onderzoeksverslag ingeleid met literatuuronderzoek over het onderwerp, zodat voor de lezer duidelijk is welk onderzoek er al is gedaan naar het onderwerp.

Structuur van een onderzoeksverslag

De structuur van een onderzoeksverslag kan al naargelang de wetenschapsdiscipline meer of minder rigide zijn. Algemeen geldt dat de volgorde en de invulling van de structuur van een onderzoeksverslag bij de natuurwetenschappelijke disciplines tamelijk vast ligt. In de geesteswetenschappen kan de indeling vrijer zijn.

Onderzoekers schrijven hun verslagen van wetenschappelijk onderzoek doorgaans volgens het zogenaamde IMRD-model. IMRD staat voor een vierledige argumentatiestructuur met als onderdelen Inleiding, Methode en materialen, Resultaten en Discussie. In het onderstaande schema (vrij naar Penrose and Katz 1998) kun je zien welke functie deze delen hebben in het geheel van het verslag.

Onderdelen van het onderzoeksverslag en hun functies

Inleiding

De Inleiding geeft het kader aan. Leg uit wat het onderzoeksdoel is, waarom het onderzoek belangrijk is en hoe het zich verhoudt tot eerder onderzoek op het betreffende vakgebied. 

Voor de meeste disciplines ziet een inleiding er als volgt uit: 

  1. Kondig het onderwerp aan;

  2. Vat samen wat er al bekend is uit eerdere studies; de ‘stand van het onderzoek’ aangeven (NB: soms wordt verwacht dat de stand van het onderzoek in een apart literatuuroverzicht wordt samenvat);

  3. Vertel waarom dit onderzoek relevant is (omdat een oplossing implicaties zou hebben voor de praktijk; omdat er nog geen kennis is over een bepaald onderwerp; omdat er veel kennis is over een onderwerp maar die nog niet is gebundeld in één overzicht, etc. )

  4. Leid het eigenlijke onderzoek in door de vraag/stelling en doelstelling te presenteren;

  5. Geef (in het geval van een onderzoeksvraag) er ook al een antwoord op. 

Voorbeeld van een inleiding

Een smartphone is niet meer uit het leven te denken. Ook kinderen maken op steeds jongere leeftijd gebruik van een smartphone en hebben hierbij toegang tot het internet en sociale media (1). Uit diverse onderzoeken blijkt de negatieve impact van het gebruik van sociale media op het zelfbeeld van kinderen, maar nooit zijn deze onderzoeksresultaten integraal met elkaar vergeleken (2)  De noodzaak voor meer inzicht in dit onderwerp is groot, omdat het aantal kinderen met depressieve klachten de laatste jaren flink is toegenomen. Verondersteld wordt dat dit met gebruik van social media te maken heeft (3). Voor dit artikel zijn zestien onderzoeken geanalyseerd over het onderwerp ‘Het zelfbeeld van kinderen met toegang tot social media’ (4). Uit dertien hiervan blijkt inderdaad dat het aantal uren dat kinderen onder de zestien op social media spenderen positief correleert met het aantal depressieve klachten in deze leeftijdscategorie (5).

Literatuuroverzicht

Het Literatuuroverzicht brengt de actuele stand van zaken in het onderzoeksgebied in kaart. Of dit onderdeel opgenomen moet worden als apart tekstonderdeel of kort uitgewerkt kan worden in de inleiding of het kader, verschilt per discipline.

Zie voor dit tekstonderdeel Literatuuroverzicht.

Methode en materialen

Dit onderdeel beschrijft de aanpak en duidt de context van de onderzoeksresultaten. Laat zien hoe het onderzoek is ontworpen en uitgevoerd. Dit moet zo gedetailleerd zijn dat andere onderzoekers op basis van de beschrijving het onderzoek kunnen reproduceren. Geef aan onder welke omstandigheden de resultaten tot stand zijn gekomen en in welke context ze dus geïnterpreteerd moeten worden; in dit opzicht vormt dit deel dus ook het kader voor het deel Resultaten.

Hoewel dit deel primair beschrijvend is, is het verstandig om ook te motiveren waarom is gekozen voor de betreffende onderzoeksobjecten, steekproeven, materialen, locaties, instrumenten, procedures, etcetera.

Resultaten

Dit onderdeel beschrijft de onderzoeksresultaten en legt de basis voor de conclusies. Presenteer de gegevens die het in de Inleiding geconstateerde ‘gat’ in de wetenschappelijke kennis invullen door:

  • de resultaten op een neutrale en overzichtelijke manier samen te vatten, eventueel in figuren en tabellen;
  • patronen in de resultaten te signaleren;
  • specifieke gevallen te signaleren.

Laat daarbij de gegevens niet voor zichzelf spreken, maar geef aan hoe ze geïnterpreteerd moeten worden.

Discussie

De discussie plaatst de gegevens in het kader dat in de Inleiding is geconstrueerd. Geef de uitgebreide versie van het antwoord op de vraag die in de Inleiding is geformuleerd en beantwoord. Licht ook de volgende punten toe:

  • de reikwijdte van de observaties;
  • de voordelen en beperkingen van de gebruikte methode;
  • de implicaties van de bevindingen voor het onderzoek of de theorie in het vakgebied;
  • de resterende of nieuw opgeroepen onderzoeksvragen.

Omringende tekstdelen

De globale IMRD-structuur wordt omsloten door omringende tekstdelen.

Vooraan

  • omslag/titelblad met een functionele titel/ondertitel; auteur(s)naam/namen; instituut, opleiding/cursus, naam begeleider(s) en eventuele assistenten, plaats en jaar
  • eventueel een 'woord vooraf' met korte schets van de context van het onderzoek en dankwoord aan mensen die het onderzoek mede mogelijk hebben gemaakt
  • eventueel een inhoudsopgave (voor teksten langer dan ongeveer 6 A4).

Achteraan

  • bibliografie: overzicht van alle gebruikte literatuur volgens het in jouw vakgebied gangbare notatiesysteem.
  • eventueel bijlagen: informatie die voor het direct begrijpen van het verslag niet noodzakelijk is, maar er wel aan ten grondslag ligt (bijvoorbeeld weergave van interviews, ruwe data, tabellen die de basis vormen voor de grafieken in het verslag)
Laatst gewijzigd:21 september 2023 10:38