Leerlingen over Nederland leest

In het najaar van 2010 werd voor de vijfde maal de campagne Nederland Leest georganiseerd. Dit jaar werd er gekozen voor het boek "De grote zaal" van Jacoba van Velde. Dit is een existentialistische roman die in de jaren '50 verscheen over een 74 jarige vrouw in een verpleeghuis. Naast de landelijke verspreiding via bibliotheken richt de campagne zich ook op jonge lezers die via het literatuuronderwijs kennismaken met romans voor volwassenen; de scholierencampagne. Masterstudente moderne letterkunde Annemieke Heijker was benieuwd hoe leerlingen de kennismaking met een boek dat op het eerste gezicht ver van hen afstaat hadden ervaren.

Niveaubepaling, website-analyse en interviews

In dit onderzoek bepaalt Annemieke ten eerste welk niveau van literaire competentie lezers moeten hebben om "De grote zaal" te begrijpen. Dit doet ze aan de hand van het competentiemodel van Theo Witte. Daarna analyseert ze de scholierenwebsite van Nederland leest die rond dit boek gemaakt is. Het belangrijkste deel van het onderzoek wordt besteed aan persoonlijke interviews met docenten en leerlingen die die deelnamen aan de campagne. Er is gevraagd naar de ervaringen met het klassikale lezen, de campagne, het boek, de thematiek en de speciaal ontwikkelde website.

Ver-van-hun-bed-show

In de zoektocht naar docenten en leerlingen om te interviewen, bleek al dat veel docenten niet zo gelukkig waren met de boekkeuze van dit jaar. Ook een deel van de geïnterviewde docenten, die er dus voor kozen het boek wel te behandelen, gaven aan dat het nogal ver van de belevingswereld van de leerlingen afstaat. Ditzelfde bleek uit de niveaubepaling van "De grote zaal". Het boek lijkt op het eerste gezicht wel gemakkelijk geschreven en niet te lang, maar de identificatie met de hoofdpersonages en het begrip van de complexe thematiek is niet eenvoudig voor jongere lezers. Annemieke Heijker bepaalt de complexiteit van deze roman op niveau 4, terwijl de gemiddelde havo/vwo-4 leerling een literaire competentie van niveau 2 heeft. Dit is ook in de leerlinginterviews terug te zien. Door de lessen en het gebruik van de scholierenwebsite is een gedeeltelijke overbrugging van de kloof tussen boek en leerling wel mogelijk.

Waardevol rapport

Het onderzoeksrapport geeft een mooi beeld van hoe docenten en leerlingen over literatuur denken en praten, keuzes maken en de confrontatie met een niet-zelfgekozen en complex boek ervaren. Het is fascinerend om te lezen hoe verschillend dit kan zijn, hoe persoonlijke achtergronden daarbij een rol spelen en wat de invloed van een docent is. In de aanbevelingen worden adviezen gegeven voor de boekkeuze, aansluiting bij de belevingswereld van jongeren en de verbetering van de website voor volgende edities van Nederland Leest.

Geïnteresseerd?

Stuur een mail naar tawi@rug.nl.