Bernoulli's in Groningen

Aan het einde van de zeventiende eeuw was de Zwitserse wiskundige Johann Bernoulli (1667-1748) hoogleraar wiskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het gezin Bernoulli woonde om de hoek van de universiteit, op de plek waar tot november 2019 de openbare bibliotheek zat. Daar werd in 1700 hun zoon Daniel geboren. Hoewel Daniel Bernoulli geneeskunde moest studeren om de apotheek van zijn grootouders in Basel over te nemen, werd hij net als zijn vader een bekend wiskundige in zijn tijd.

Cycloïde

Johann Bernoulli hield zich vooral bezig met het toepassen van wiskundige vraagstukken in de natuurkunde. Hij omschreef bijvoorbeeld hoe een wrijvingsloos object, zoals een bal, op de snelste manier een afstand tussen punt A en B aflegt: dat is niet in een rechte lijn, maar een ronde lijn die eerst steil naar beneden afbuigt zodat het object snelheid maakt. Deze snelle lijn noemen we een cycloïde of wielkromme.

Wet van Bernoulli

Zijn zoon Daniel ontwikkelde een wet die we eeuwen later nog dagelijks terugzien. Hij omschreef een natuurkundige wetmatigheid die drukveranderingen in vloeistoffen en gassen koppelt aan veranderingen in hoogte en snelheid. Als een vloeistof of gas toeneemt in snelheid, wordt de druk van die vloeistof of dat gas lager. Deze Wet van Bernoulli verklaart zelfs hoe vliegtuigen kunnen vliegen! Vliegtuigvleugels zijn zo gevormd dat de lucht boven de vleugel sneller stroomt en de druk van boven de vleugel afneemt. De lucht onder de vleugel stroomt langzaam, waardoor de druk van beneden toeneemt. Hierdoor stijgt een vliegtuig op. De Wet van Bernoulli is nog steeds één van de belangrijkste principes in de aerodynamica. Bekijk ook dit filmpje van Schooltv over de Wet van Bernoulli.

De Bernoulliborg op de Zernikecampus van de Rijksuniversiteit Groningen, waar de Faculty of Science and Engineering (Faculteit Wis- en Natuurkunde) is gevestigd, is vernoemd naar Johann en Daniel Bernoulli.