CHS lecture - Maurits S. Hassankhan: "Archiefbronnen over Suriname in Nederland en de dekolonisatie van geschiedschrijving van Suriname"

This lecture will be Dutch-spoken.

After the lecture, you will have a chance to look at the 2018-2019 Book Harvest over drinks, and the CMEMS students will give poster-presentations of their theses.

Suriname is van 1667 tot 1975 een kolonie van Nederland geweest als gevolg waarvan veel archiefbronnen over Suriname aanwezig zijn in Nederlandse archiefinstellingen en musea. Hier komt nog bij dat vanaf het begin van de twintigste eeuw een heel groot deel van de Surinaamse archieven was overgebracht naar Nederland om ze daar beter te bewaren. Deze archieven bleven volgens de overdrachtspapieren eigendom van Suriname. Het gevolg van deze situatie was dat voor de bestudering van de Surinaamse geschiedenis tot medio negentiende eeuw men in Nederland moest zijn. Voor de in Nederland gevormde archieven over Suriname tot 1975moest men ook in Nederland zijn, mede omdat deze archieven nog niet gedigitaliseerd waren en dus ook niet via internet beschikbaar waren.

Dit was een van de redenen dat de geschiedenis van Suriname hoofdzakelijk door Nederlandse of nader buitenlandse wetenschappers werd geschreven. Een gevolg hiervan was verder dat de geschiedenis van Suriname meer vanuit een Westerse of koloniale optiek werd beschreven en niet de weerspiegeling was van wat er in Suriname gebeurde. De geschiedenis van Suriname was niet in de eerste plaats de geschiedenis van het Surinaamse volk. Reeds in de koloniale tijd zijn er personen geweest die hebben gepleit voor een geschiedenis van Suriname vanuit een Surinaamse optiek beschreven.

Deze Surinamisering of beter gezegd de dekolonisatie van de geschiedschrijving van Suriname, heeft een hele ontwikkeling doorgemaakt. In zijn lezing zal Hassankhan dit proces beschrijven vanuit zijn eigen ervaringen als wetenschapper en medespeler in dit historisch proces. Hij zal ook beschrijven wat het belang is van de teruggave van de Surinaamse archieven in 2017/2018. Hassankhan houdt ook een pleidooi voor het beschikbaar stellen van archieven over Suriname die in Nederland gevormd zijn en direct betrekking hebben op de ontwikkelingen in Suriname. Dat is volgens hem niet anders dan billijk in het kader van de ontsluiting en het toegankelijk maken van het gedeelde erfgoed, zoals dat in Nederland wordt aangeduid. Het gaat in deze om een stuk gemeenschappelijke geschiedenis.

Maurits S. Hassankhan is in 1947 in Suriname geboren als zoon van een arme kleinlandbouwer en als kleinzoon van Brits Indische contractarbeiders. Hij heeft zijn leven lang gewerkt in het onderwijs en heeft onderwezen op alle niveaus van het onderwijs, van basisonderwijs, het Voortgezet Onderwijs Junioren (Mulo), het VO-S (VWO), het HBO (Instituut voor de Opleiding van Leraren) en de Universiteit van Suriname. Op school werd hij al vroeg geconfronteerd met het gegeven dat geschiedenisschoolboeken in Suriname in feite waren geschreven voor het Nederlandse onderwijs. Om dat te helpen veranderen, besloot hij de hoogste opleiding in Nederland te volgen en zo belandde hij in augustus 1969 in Groningen in Nederland, waar hij eerst de MO-B opleiding en daarna de academische opleiding afrondde (januari 1975).

In januari 1975 keerde hij terug naar Suriname, in een periode toen veel Surinamers het land ontvluchtten vanwege de onzekere toekomst van het land als gevolg van de komende onafhankelijkheid.

Hassankhan heeft zich ongeveer twintig jaar intensief ingezet voor de Surinamisering van het geschiedenisonderwijs van het basisonderwijs tot en met de Lerarenopleiding: hij heeft curricula ontwikkeld en samen met anderen schoolboeken geschreven voor het basisonderwijs en het VO-J (Voortgezet onderwijs op junioren niveau.

Vanaf 1986 is hij voltijdse verbonden geweest aan de Anton de Kom universiteit van Suriname, waar hij zicht tot hoofddoel stelde om geschiedschrijving in Suriname te bevorderen en naar een hoger niveau te tillen. Daarnaast heeft hij zich beijverd om wetenschappelijk onderzoek in het algemeen en te stimuleren en publicaties van Surinaamse wetenschappers toegankelijk te maken voor een niet-Nederlands sprekend publiek en wel middels het uitgeven van een tijdschrift in het Engels (JOSS-Journl of Social Sciences).

Hassankhan heeft ook een korte tijd in de Surinaamse politiek een rol gespeeld als parlementariër (2000-2005) en als Minister van Binnenlandse Zaken (2005-2010). In de laatste functie heeft hij zich ingespannen dat de Surinaamse archieven werden teruggebracht naar Suriname, nadat het archiefwezen een grondige reorganisatie had doorgemaakt en nadat een modern archiefgebouw in gebruik was genomen (2010).

Na zijn ministerschap heeft hij zijn wetenschappelijk werk weer voltijds opgepakt en heeft zich beijverd om samen met enkele collega’s een studierichting geschiedenis op te zetten die die tot taak heeft om eigen kader te kweken en de geschiedschrijving zodanig te beoefenen en te bevorderen dat het zwaartepunt van de geschiedschrijving van Suriname wordt verplaatst naar Suriname. Dit als onderdeel van het proces van dekolonisatie van de Surinaamse geschiedschrijving .

Hij is momenteel als deeltijds docent verbonden aan de AdeKUS en wel bij de Faculteit der Humaniora en het Institute for Graduate Studies and Research IGSR).

Voor zijn wetenschappelijk werk is hij onlangs onderscheiden met de toekenning van het eredoctoraat door de Anton de Kom Universiteit van Suriname (maart 2019).

Onderzoeksinteresse: contactarbeid, migratie en diaspora; etnische relaties in plurale samenlevingen, inclusief de relatie tussen etniciteit en politiek; geschiedenis en cultuur van Hindoestanen. Speciale aandachtsgebieden: emotionele aspecten van migratiegeschiedenis en “social aspects of health and diseases”.