Paulus beoogde geen breuk met joodse tradities

In zijn brieven aan de Korintiërs schrijft de apostel Paulus op uiteenlopende manieren over offers, de priesterdienst en de tempel. Zijn plaats binnen het vroegste christendom is van groot belang, aangezien hij op theologisch gebied en op praktisch gebied, in de zending aan joden en Grieken, een fundamentele rol speelde. Tot nog toe werd veelal aangenomen dat Paulus’ ideeën over cultus samenhingen met ideeën in andere nieuwtestamentische geschriften. Ook ging men ervan uit dat er een samenhangende ontwikkeling van spiritualisering en substitutie van een concreet begrip van cultus plaats vond in het vroegste christendom. Promovendus Albert Hogeterp onderzocht Paulus’ cultische beeldspraak en komt tot heel andere conclusies. In het concrete geval van 1 Kor 9:13 blijkt dat Paulus’ cultische beeldspraak ontleend is aan de joodse priesterdienst, en dat een vrijblijvende exegese die de mogelijkheid van uiteenlopende parallellen openlaat niet gerechtvaardigd en zelfs foutief is. Paulus beoogde geen contrast met joodse tradities omtrent de tempel in zijn brieven aan de Korintiërs, maar eerder een normatief gebruik daarvan. Vergelijkend onderzoek brengt bijvoorbeeld aan het licht dat zowel joodse tradities als Paulus’ cultische beeldspraak (1 Kor 6:19) een samenhang veronderstellen tussen de reinheid van het lichaam en de heiligheid van de tempel. Vergelijkend literatuuronderzoek sluit bovendien uit dat Paulus in 1 Kor 9:13 parallellen met een heidense in plaats van de joodse tempeldienst op het oog had. In zijn proefschrift gaat Hogeterp in op de context van joodse en vroegchristelijke perspectieven op de tempel in Paulus’ tijd. Het historische onderzoek naar vroegchristelijke tradities die teruggaan op de periode vóór 70 na Chr. (in welk jaar de tempel verwoest werd) levert het beeld op van een in oorsprong joodse beweging die nog zeer gehecht was aan de tempeldienst. /GG

Albert Hogeterp (Dronrijp, 1973) studeerde geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen en, gedurende één academisch jaar (1995-1996), aan de Sorbonne te Parijs. Hij volgde post-doctorale scholing aan de Hebrew Union College-Jewish Institute of Religion te Cincinnati (USA), op grond waarvan hij in 2001 de graad Master of Arts in Bible and Cognate Studies verkreeg. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek aan de Faculteit der Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de RUG. Per 1 februari 2004 heeft hij een aanstelling als wetenschappelijk medewerker aan de Faculteit der Godgeleerdheid van de Katholieke Universiteit Leuven.

Datum en tijd

donderdag 29 januari 2004, 16.00 uur

Promovendus

A.L.A. Hogeterp

Proefschrift

Paul and God’s temple. A historical interpretation of cultic imagery in the Corinthian correspondence

Promotores

prof.dr. G.P. Luttikhuizen en prof.dr. F. Garcia Martinez