The political economy of central bank risk management

Risicobeheer Europese Central Bank veel politieker dan gedacht

Hoe centrale banken omgaan met risico is veel politieker dan tot nu toe begrepen. De vaak heel technische keuzes die centrale banken maken hebben vergaande consequenties voor zowel bedrijven als EU-staten. Jens van ’t Klooster bestudeerde in detail hoe de Europese Centrale Bank sinds de oprichting met financieel risico is omgegaan. Door zijn onderzoek komen belangrijke hoofdstukken uit die geschiedenis in een nieuw licht te staan. Van ’t Klooster sluit zijn proefschrift af met een toekomstvisie voor centrale banken waarin risicobeheer als een beleidsinstrument wordt beschouwd, onder meer in de strijd tegen klimaatverandering.

Hoe centrale banken in het monetaire beleid omgaan met financieel risico heeft vergaande gevolgen. Obligaties van controversiële ondernemingen als Shell en Ryanair worden door centrale banken als veilig onderpand aangemerkt, terwijl Europese lidstaten in de Eurozonecrisis die status soms verloren of met veel moeite vasthielden. Risicobeheer heeft zo consequenties ver voorbij financiële markten. Binnen hun mandaat hebben centrale banken vaak veel vrijheid om te bepalen welke activa de zeer gewilde status van ‘centrale bank-onderpand’ krijgen en welke risico’s ze bereid zijn te nemen. Hoe centrale banken met risico omgaan wordt daarom de afgelopen jaren steeds vaker bestudeerd met het oog op de gevolgen voor financiële stabiliteit, duurzaamheid en de overheidsbegroting.

Hoe identificeren, monitoren en vermijden centrale banken financiële risico’s? Welke ideeën en normen sturen besluitvormingsprocessen, in het bijzonder als het gaat om tegengestelde belangen? Hoe worden meningsverschillen opgelost? Van ’t Klooster beantwoordt deze vragen door een historische studie van het risicobeheer van de Europese Centrale Bank. Hij gebruikt hiervoor publiek beschikbare bronnen, maar ook een schat aan documenten uit de archieven van centrale banken en achtergrondinterviews. Hij laat zien hoe het ECB-onderpandkader wordt opgesteld door het Europees Monetair Instituut (1994-1998). Na verhitte discussies tussen de centrale banken van de lidstaten mislukt de poging om gemeenschappelijke onderpandregels op te stellen. Midden-2000 lukt harmonisatie toch door geavanceerde technieken om risico te modeleren die onderpandregels deels afhankelijk maken van private kredietbeoordelingen. Na 2007 krijgt de ECB te maken met verschillende crises, maar eerdere risicomanagementtechnieken houden een doorslaggevende rol – met nefaste gevolgen.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/1fc41579-022d-4ad2-8ef6-6853765267b9