SterkWerk: Be like the cool kids, hoe negatief gedrag samenhangt met populariteit en wat we eraan kunnen doen

Naarmate kinderen ouder worden, wordt populariteit steeds belangrijker. Zo zijn kinderen van een jaar of negen al veel bezig met hun aanzien in de groep. De behoefte aan aanzien is menselijk, maar te vaak wordt die behoefte op een negatieve manier vervuld. Zo kunnen kinderen anderen buitensluiten of uitschelden om stoer te doen. Als negatief gedrag ertoe leidt dat kinderen populairder worden, wordt het negatieve gedrag beloond. Sociologen van de Rijksuniversiteit Groningen zijn sinds twee jaar bezig met de ontwikkeling en implementatie van SterkWerk, een aanpak om actief te werken met verantwoordelijkheid, eigenaarschap en status in de bovenbouw van het basisonderwijs. SterkWerk heeft als doel om op een positieve manier invulling te geven aan de statusbehoeftes van leerlingen.

Het doorbreken van de macht van populaire pesters is een uitdaging voor programma’s die werken aan sociale veiligheid. Aangezien pesten een groepsproces is, proberen de beste programma’s het pesten met de groep op te lossen. Ze spelen in op de kracht van de groep om slachtoffers van pesten te verdedigen en dus pesten tegen te gaan. Als de pesters echter de meest populaire kinderen in de klas zijn, is dit vaak een lastige opgave. Zo durven de meeste kinderen niet tegen de populaire pester in te gaan omdat ze bang zijn om dan zelf buitengesloten te worden. Verder zijn populaire kinderen ook vaak rolmodellen. Zij bepalen welk gedrag in de klas als “cool” of stoer wordt gezien. De kans is dan ook groot dat andere kinderen dit gedrag nadoen.

SterkWerk: Positieve invulling statusbehoeftes leerlingen

Sociologen van de Rijksuniversiteit Groningen zijn sinds twee jaar bezig met de ontwikkeling en implementatie van SterkWerk. Deze aanpak biedt een manier om actief te werken met verantwoordelijkheid, eigenaarschap en status in de bovenbouw van het basisonderwijs. SterkWerk heeft als doel om op een positieve manier invulling te geven aan de statusbehoeftes van leerlingen. Bij SterkWerk krijgen leerlingen gedurende het jaar rollen. Zo zijn er kinderen verantwoordelijk voor het opnemen van de telefoon, het bespreken van actualiteit, het netjes houden van de gang en een fijne sfeer op het plein. Kinderen nemen ook rollen zoals gastheer/gastvrouw op zich tijdens een tentoonstelling of maandsluiting. In wekelijkse groepsvergaderingen nemen leerlingen samen belangrijke beslissingen. Door de verantwoordelijkheid en eigenaarschap die deze rollen met zich meebrengen willen de onderzoekers positieve interacties in de klas stimuleren. Het doel van SterkWerk is dat kinderen voortaan aanzien en populariteit verkrijgen doormiddel van positief gedrag, in plaats van negatief gedrag. Dit doet SterkWerk door op een tactische manier rollen te verdelen, door kinderen eigenaarschap te geven, en door positief gedrag op een gestructureerde manier te bevestigen met complimenten van medeleerlingen. Ook beoogt SterkWerk dat kinderen een verhoogd zelfvertrouwen krijgen en meer betrokken zijn bij de school.

SterkWerk is positief ontvangen door twee pilotscholen en wordt in het schooljaar 2019-2020 op een grotere schaal onderzocht op Nederlandse basisscholen. SterkWerk is geen lesprogramma en kan als aanvulling op bestaande programma’s worden gebruikt.

Meer informatie:

• Geïnteresseerde scholen kunnen contact opnemen met: sterkwerk rug.nl
• Meer informatie over het project: https://www.sterkwerkinfo.nl/
• Het project wordt uitgevoerd door Julia Fischmann (j.fischmann rug.nl) en staat onder leiding van prof. dr. René Veenstra (d.r.veenstra rug.nl).