Promotie dhr. J.L. Ruifrok: Herbivore-mediated structural diversity of vegetation

Promotie: dhr. J.L. Ruifrok

Proefschrift: Herbivore-mediated structural diversity of vegetation

Promotor(s): prof.dr. H. Olff

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Succes begrazing hangt af van bodemvariatie en herbivorendichtheid

Grote grazers (zoals rund, paard, schaap en edelhert) kunnen in de Nederlandse natuur een belangrijke rol spelen bij het creëren en behouden van structurele diversiteit in de vegetatie, maar doen dit niet altijd. De studie van Jasper Ruifrok laat zien dat het succes van herbivoren om deze rol te vervullen sterk afhangt van lichaamsgrootte van de herbivoren, van de heterogeniteit in de bodem en van fluctuaties in herbivorendichtheid in de tijd en/of ruimte.

Ruifroks resultaten toonden aan dat abiotische heterogeniteit (vooral verschillen in de bodem, zoals grondsoort, vochtigheid en geaccidenteerdheid) in grote mate voorspelt of herbivoren succesvol grasland-ruigtemozaïeken creëren. Daarnaast ontdekte hij dat begraasde grasland- en ruigtepatches in deze mozaïeken ongesynchroniseerde successie vertonen, omdat in ruigte er een grotere kans is op verjonging van houtige gewassen. Doornige struiken verhinderen daar namelijk deels begrazing, waardoor de houtige gewassen een kans krijgen. Bovendien constateerde Ruifrok dat de plantensoortenrijkdom op kleine ruimtelijke schaal hoger is in grasland-ruigtemozaïeken in vergelijking met onbeweide locaties. Bij grotere ruimtelijke schaal hangt een positief effect van beweiding op de plantensoortenrijkdom af van de onderliggende abiotische heterogeniteit.

Vervolgens onderzocht Ruifrok verjonging van houtige gewassen in de Oostvaardersplassen (OVP), waar de herbivoorgemeenschap volledig bottom-up gereguleerd is en dus niet door menselijk ingrijpen (afschot) gereguleerd wordt. Zijn resultaten toonden aan dat verjonging van houtige gewassen in de OVP sterk wordt beperkt door herbivoren. Echter, fluctuerende herbivoordichtheden in tijd of ruimte hebben waarschijnlijk juist een positief effect op de verjonging van houtige gewassen in de OVP. Deze fluctuaties in herbivoordichtheid in de tijd kunnen worden gegenereerd door de interactie tussen herbivoren van verschillende lichaamsgrootte en predatoren van verschillende lichaamsgrootte. De bevindingen van Ruifrok kunnen bijdragen aan succesvolle ontwikkelingen van ecosystemen met een hoge structurele diversiteit in de vegetatie, die van grote ecologische en sociaaleconomische waarde zijn.

Jasper Ruifrok voerde zijn promotieonderzoek uit bij de vakgroep Community and Conservation Ecology van het onderzoeksinstituut Centre for Ecological and Evolutionary Studies (CEES). Het valt binnen een onderzoekslijn waarin wordt gekeken hoe herbivoren ingezet kunnen worden in natuurgebieden. Inmiddels studeert Ruifrok verder aan de lerarenopleiding van de RUG.