Leden van één lichaam. Denkbeelden over armen, armenzorg en liefdadigheid in de Noordelijke Nederlanden 1300-1650

Promotie: mw. A.H. Boele, 12.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Leden van één lichaam. Denkbeelden over armen, armenzorg en liefdadigheid in de Noordelijke Nederlanden 1300-1650

Promotor(s): prof.dr. B.A.M. Ramakers, prof.dr. D.E.H. de Boer

Faculteit: Letteren

Waarom gaf men vroeger aan de armen?

Evenals in onze huidige samenleving het geval is, was solidariteit tussen rijk en arm in de laatmiddeleeuwse en vroegmoderne stad geen vanzelfsprekende zaak. Het was iets waarvan inwoners telkens weer overtuigd moesten worden en waartoe ze bewogen moesten worden. Anita Boele heeft voor haar proefschrift Denkbeelden over armen, armenzorg en liefdadigheid in de Noordelijke Nederlanden (1300-1650) de noties en motieven bestudeerd die door stedelijke overheden, religieuze instanties en culturele intermediairs als rederijkerskamers, schoolmeesters en kroniekschrijvers werden ingezet om mensen aan te zetten tot liefdadigheid. Religieuze argumenten spelen gedurende de gehele onderzoeksperiode een belangrijke rol in het spreken over armen en liefdadigheid. In de loop der tijden wordt er echter ook steeds meer een beroep gedaan op ‘gemeenschapsargumenten’, bij de aansporingen tot liefdadigheid.

Boele analyseerde een breed scala aan literaire, historiografische en educatieve teksten waarbij de focus lag op de steden Haarlem, Deventer en Den Bosch. Deze teksten gaan in op mogelijke bezwaren die leefden onder de bevolking, presenteren voorbeeldfiguren en gebruiken aansprekende beelden en metaforen. Bovendien benadrukken zij voortdurend de verbondenheid tussen gever en ontvanger als leden van één lichaam door te verwijzen naar bestaande verbanden of door nieuwe gemeenschappen te creëren.

Anita Boele (Dordrecht, 1981) studeerde Geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Ze verrichtte haar onderzoek bij de vakgroepen Historische Letterkunde en Middeleeuwse Geschiedenis, Faculteit der Letteren van de RUG. Boele werkt als wetenschappelijk medewerker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en als docent aan de vakgroep Middeleeuwse Geschiedenis.