Skip to ContentSkip to Navigation
Universiteitsbibliotheek
Universiteitsbibliotheek Gauronica

Over dit blog

Agricola
Agricola

"Ik ben secretaris van ons Gauronica. Zo noem ik onze stad altijd." Dit schreef een van de invloedrijkste Groningers aller tijden op 19 oktober 1480 aan een vriend hier uit de buurt. Wie was hij? Roelof Huisman uit Baflo. In zijn tijd was Latijn de internationale voertaal in Europa, dus noemde hij zich Rodolphus Agricola Phrisius. Zijn belangrijkste volger was Erasmus van Rotterdam en via hem heeft Agricola enorme invloed gehad op het onderwijs en de maatschappij in heel Europa.

Niemand heeft Agricola's naam voor de stad Groningen overgenomen. Jammer, want Gauronica is zoveel lichtvoetiger en melodieuzer dan het lompe Groninga, dat altijd en overal in gebruik is gebleven.

Wij gaan die mooie benaming wel adopteren—voor dit blog. Niet alleen om de grote Rudolf Agricola te eren. Niet alleen om Italianen een uitspreekbare versie van Groningen te geven. Niet alleen omdat er muziek in zit. ("Gauronica komt naar je toe deze zomer!")

Nee, vooral omdat Gauronica zo toepasselijk is. Het kan simpelweg de Latijnse eigennaam voor Groningen zijn. Zo gebruikte Agricola het woord. Dan is het enkelvoud, want Groningen is uniek. Maar je kunt het woord ook als onzijdig meervoud opvatten. Dan betekent het "Groninger xyz" waarbij xyz alle dingen kunnen zijn die je wilt. Net zoals het gebruikelijke Groningana, dat zo mogelijk nog lomper is dan Groninga.

Gauronica dekt dus de lading van dit blog, want hier vertellen we over Groninger dingen, dat wil zeggen: over dingen uit de Bijzondere Collecties in de bibliotheek van de Rijksuniversiteit Groningen. Over handgeschreven teksten, waarvan de oudste stamt uit de tweede eeuw. Over gedrukte boeken, waarvan de oudste is gemaakt in 1473. Over kaarten, atlassen, brieven. Van alle tijden, streken en soorten. Al met al een kleine tweehonderdduizend dingen, dus zeker meervoud. Kortom, Gauronica.

Inhoudelijk gaan deze Gauronica lang niet altijd over Stad of Ommeland, maar ze hebben minstens één band met Groningen: ze worden nu bewaard in de UB. In 1614 werd de universiteit hier gesticht en in 1615 begon de UB—met nul boeken. We willen graag vertellen over wat we inmiddels zoal hebben verzameld, want alles is het lezen waard en de UB is een bibliotheek, geen museum. Onze boeken zijn geen relikwieën, maar gebruiksvoorwerpen waarmee je als mens je voordeel kunt doen door ze te lezen. Want mens zijn moet je leren, vonden Agricola en Erasmus.

Alle boeken mag je komen gebruiken. Fysiek in de UB in Groningen of digitaal waar ter wereld je ook bent. Of het nu gaat om een middeleeuws getijdenboek uit het klooster Thesinge of een in 1479 in Venetië gedrukte uitgave van Horatius of een illegaal druksel van Hendrik Werkman. Want boeken moet je gebruiken.

Dat was ook het credo van de stichters van de Groninger universiteit, onder wie Ubbo Emmius, de eerste rector. Als humanist deelde hij het standpunt van Agricola en Erasmus: “Mensen worden niet geboren, maar gevormd.” Om te beginnen qua taal en gedrag. Met die vorming moet je meteen bij de geboorte beginnen, want onze taal en ons gedrag worden voor een flink deel bepaald door gewoonte. Een goed begin is dus het halve werk. En dat vormingswerk vereist ouders en leraren. Ook zwijgende leraren, lees: boeken. Zo leg je de basis voor een samen-leving van wel-gevormde mensen en dat baat ons allemaal.

Van dit ideaal getuigen de Bijzondere Collecties van de UB Groningen. Van dit ideaal getuigt Gauronica. Lees maar. Scrolle, lege!

Laatst gewijzigd:27 juli 2021 10:54
View this page in: English