De wetenschap laat zien dat gezondheidsuitkomsten van de Noord-Nederlanders over het algemeen lager liggen dan in de rest van het land, maar het blijft lastig om deze met behulp van beleid te verbeteren. Met de werksessie op 29 januari 2018 bracht de Aletta Jacobs School of Public Health, het Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN) en Expertisecentrum Healthwise wetenschappers en beleidsmakers dichterbij elkaar.

Pitches: visies op gezondheid
Dr. Jochen Mierau deelde tijdens de opening de vragen die deze sessie centraal staan: Wat is gezondheid? Hoe meet je dat eigenlijk? Wat zijn regionale gezondheidsverschillen? En kunnen we die middels een Blue Zone aanpak verkleinen? Vijf wetenschappers en beleidsmakers beantwoordden deze vragen in hun pitches, met prof. dr. Erik Buskens als moderator.

De definitie van gezondheid
Prof. mr. dr. Brigit Toebes beet het spits af. Zij beschreef hoe de definitie van gezondheid door de jaren heen langzaam is veranderd, waarbij het eerst als een staat van zijn werd gezien en later als gedrag. Meer recente definities leggen de verantwoordelijkheid voornamelijk bij het individu, waarmee het belang van o.a. omgevingsfactoren onderschat wordt. De uitdaging is volgens Toebes hoe de overheid burgers kan faciliteren in gezonder leven.

Gezondheid meten
Jos Rietveld, directeur Publieke Gezondheid bij GGD Groningen, ging in op hoe we gezondheid meten. Hij deelde verschillende cijfers over lokale verschillen in gezondheid, bijvoorbeeld op het gebied van overgewicht, chronische ziekten en psychische gezondheid. De uitdaging ligt volgens Rietveld bij het operationaliseren van de bestaande kennis. Hij benadrukte dat we hierin realistisch moeten zijn en dat het hier gaat om kwesties die niet zomaar te veranderen zijn binnen enkele jaren.

Preventie op maat
Prof. dr. Gerjan Navis pleitte in haar pitch voor preventie op maat. De sociaaleconomische verschillen zijn de laatste jaren alleen maar toegenomen en er is veel wetenschappelijke kennis, maar deze komt niet uit bij de groepen die dit het hardst nodig hebben. Willen we dat preventie effectief is, dan moeten we volgens Navis rekening houden met culturele verschillen en individuele smaken.

Man Made Blue Zone
Prof. dr. ir. Koert van Ittersum ging in op de rol van de omgeving. Hij lichtte toe hoe de omgeving mensen niet altijd in staat stelt om gezond te leven. De nadruk ligt vaak op zelfregie, terwijl individuen veel beslissingen achteloos nemen en hun keuzes worden daarbij door de omgeving beïnvloed. Alleen door meer in te grijpen in de leefomgeving van mensen kunnen we de volksgezondheid verbeteren, zoals gedaan wordt in een Man Made Blue Zone.

Operationaliseren van wetenschappelijke kennis
Wethouder Mattias Gijsbertsen sloot de pitchronde af. Hij belichtte gezondheid vanuit een beleidsperspectief en deelde de dilemma’s die daarbij komen kijken. Hij benoemde bijvoorbeeld de uitdaging om de groene omgeving in de stad intact te houden, terwijl er tegelijkertijd sprake is van een groeiende bevolking. Gezondheid is in de afgelopen tijd enorm gestegen op de politieke agenda en er is veel draagvlak voor. Toch hebben we een lange adem nodig om op dit vlak resultaten te boeken, want het operationaliseren van wetenschappelijke kennis blijft een uitdaging.

Canvassessie: preventie meten
Josine van ‘t Klooster, hoofd Healthy Ageing Team UMCG, leidde de canvassessie in en noemde daarbij het dilemma rondom evidence based preventiebeleid; hoe meet je preventie? Het publiek werd in zes groepen opgesplitst en stortte zich op de uitdaging om voor iedere G van de G6 van de Gemeente Groningen kritische prestatie-indicatoren (KPI’s) te formuleren. Dit bleek niet altijd even makkelijk te zijn, zo werd duidelijk tijdens de terugkoppeling.

Sommige onderdelen zijn goed meetbaar, zoals de hoeveelheid bereikbaar groen (G2). De vraag is dan wel of bereikbaar groen daadwerkelijk leidt tot actief ontspannen (G3). Inzet van vrijwilligerswerk is een manier om actief burgerschap (G1) te meten. Daarbij ontstond echter de discussie of je wel de mensen bereikt voor wie dit het meest van belang is en of actief burgerschap daadwerkelijk tot goede gezondheid leidt.

Gezond verplaatsen (G4) is te meten door bijvoorbeeld het gebruik van fietspaden te monitoren of CO2-reductie. Een gevarieerd woningaanbod, goede luchtkwaliteit en voldoende zonlicht zijn concrete maatstaven voor gezond bouwen (G5). Bij gezonde voeding (G6) werd het belang van een goede kwalitatieve en kwantitatieve basismeting benadrukt. Daarnaast waren de aanwezigen het erover eens dat we hier ook echt de wijk in moeten en rekening moeten houden met normen en waarden rondom eten.

Wetenschap en beleid dichterbij elkaar
Daan Bultje, directeur HANNN, sloot de bijeenkomst af. Hij was erg blij met de positieve energie die er tijdens de bijeenkomst hing en genoot van de discussies die er werden gevoerd. De organisaties achter de werksessie nemen alle input mee in het verder formuleren van KPI’s, wat hopelijk wetenschap en beleid weer een stap dichterbij elkaar gaat brengen.

Smaakt deze bijeenkomst naar meer?
> Kom dan naar de 1e Healthwise Lustrum Conferentie op 3 april 2018 en praat mee over Man Made Blue Zones.
> Kom naar de officiële opening van de Aletta Jacobs School of Public Health op 15 maart 2018 en zorg samen met Aletta voor meer gezonde jaren.