Tom Postmes: Kun je ziek worden van wonen in het aardbevingsgebied?

Kun je ziek worden van wonen in het aardbevingsgebied?

Toen we in 2014 lazen dat mensen dachten dat ze ziek werden van de aardbevingen rond het Groningenveld vroegen Katherine Stroebe en ik ons af: klopt dat?

In 2015 vroeg de Nationaal Coördinator Groningen ons om de impact op bewoners van het gebied te onderzoeken. Wat bleek? Meervoudige schade kan de opmaat zijn voor wat journalisten ‘bevingsstress’ noemden. Onrecht en wantrouwen spelen mee, maar de hoofdrol is voor ervaren veiligheid. Naast instortingsgevaar gaat het daarbij om angst dat bevingen erger worden en om praktische problemen met verbouwen, verhuizen of financiële gevolgen. Mensen worden ook murw door slepende bureaucratie en juridische procedures.

De grootste eye-opener was de omvang. Van de 100.000 bewoners met meervoudige schade voelen 50.000 zich onveilig en hebben zo’n 10.000 gezondheidsklachten. Dit is dubbel zoveel als vergelijkbare groepen in andere gebieden. Deze nieuwe inzichten beïnvloeden lokaal beleid en speelden nationaal een rol in het besluit om de gaskraan dicht te draaien.

Des te belangrijker is het om zeker te zijn dat deze resultaten kloppen. Het lijkt ons inmiddels uitgesloten dat mensen ‘maar wat zeggen’. Drie onafhankelijke onderzoeken bevestigden de centrale conclusies. We stelden vast dat stress en onveiligheid samengaan met reële problemen. We zien ook dat wat mensen gemiddeld waarnamen tijdens de beving van Zeerijp (2018) exact overeenkomt met de “harde metingen” van het KNMI. Toen Groningers op 30 maart 1976 voor het eerst een écht hevige beving voelden was er nog geen meetapparatuur. Achteraf hadden autoriteiten en experts veel beter en eerder naar de waarnemingen en ervaringen van gewone mensen moeten luisteren.