Disclosure van het levensverhaal door alleenstaande minderjarige asielzoekers

Aanleiding en doelstelling

De afgelopen jaren is er een toename van vluchtelingen naar Europa. Hiertoe behoren ook alleenstaande minderjarige asielzoekers (AMAs). Op basis van de reden van hun vlucht besluiten immigratieautoriteiten tijdens een nader gehoor of de asielzoeker asiel wordt verleend. Veel AMAs ervaren echter moeilijkheden met het vertellen van hun levensverhaal vanwege traumatische ervaringen. Door deze moeilijkheden zou hun kans op asiel verkleind kunnen worden. Het vertellen van het levensverhaal wordt in dit onderzoek ‘disclosure’ genoemd. Er zijn een aantal methoden bekend die disclosure zouden vergemakkelijken. Deze zijn: een positieve en respectvolle houding van de interviewer, tijd nemen om vertrouwen te winnen, zeggenschap geven aan de minderjarige en het gebruik van non-verbale methoden. AMAs kunnen hun verhaal ook vertellen tijdens een diagnostisch interview met het Onderzoeks- en Expertisecentrum voor Kinderen en Vreemdelingenrecht. Deze interviews worden uitgevoerd door gedragswetenschappers waarvan verwacht wordt dat zij de eerder genoemde helpende methoden in grotere mate toepassen tijdens gesprekken met AMAs in vergelijking met immigratieautoriteiten, waardoor disclosure vergemakkelijkt zou kunnen worden. In dit onderzoek is verschil in toepassing van de helpende methoden en in de mate van disclosure tijdens een diagnostisch interview en tijdens een nader gehoor onderzocht.

Methode

Zes AMAs met een leeftijd variërend tussen 16 en 24 jaar hebben deelgenomen aan dit onderzoek. Participanten ouder dan 18 jaar worden bij het onderzoek betrokken wanneer hun asielprocedure gestart is voordat zij de meerderjarige leeftijd hadden bereikt.Transcripten van het nader gehoor en het diagnostisch interview zijn inductief en deductief gecodeerd en geanalyseerd op kenmerken van disclosure en de toepassing van de vier eerder genoemde helpende methoden.

Resultaten

Tijdens beide interviews zijn er kenmerken van de volgende helpende methoden aanwezig: positieve en respectvolle houding interviewer, tijd nemen om vertrouwen te winnen en zeggenschap geven. Er wordt tijdens de nader gehoren geen gebruik gemaakt van non-verbale methoden, maar deze worden wel tijdens de diagnostische interviews toegepast. Tijdens twee nader gehoren lijkt er sprake te zijn van disclosure. Bij vier AMAs is er geen disclosure. Tijdens de diagnostische interviews lijkt er bij de helft van de AMAs disclosure plaats te vinden.

Conclusies en aanbevelingen

Er lijkt een klein verschil te zijn in disclosure tijdens de nadere gehoren en de diagnostische interviews. De helpende methoden lijken de minderjarigen enigszins te helpen bij het vertellen van hun levensverhaal. De methoden zouden beter ingezet kunnen worden door immigratieautoriteiten en orthopedagogen wanneer zij in gesprek gaan met alleenstaande minderjarigen. Daarnaast zouden minderjarige asielzoekers voorafgaand aan het nader gehoor ervaringen op kunnen doen met het vertellen van hun levensverhaal tijdens een informeel gesprek. Hoewel deze resultaten veelbelovend zijn is het nog niet mogelijk om aan de hand van dit onderzoeksdesign uitspraken te generaliseren

Begeleid door: Carla van Os/Elianne Zijlstra