Kijken door de ogen van leerlingen.

Aanleiding en doelstelling

Sociale acceptatie is een belangrijk onderwerp binnen het Passend Onderwijs. Het aangaan en hebben van vriendschappen en interacties met normaal ontwikkelde leeftijdsgenoten wordt belangrijk geacht, omdat vriendschappen en interacties een positief effect hebben op de sociaal-emotionele ontwikkeling van alle type leerlingen. Echter, uit diverse studies blijkt dat een kwart van de leerlingen met sociaal-, emotionele gedragsproblemen (SEG) moeite heeft met de sociale participatie in de reguliere klas. In dit onderzoek is onderzocht wat leerlingen met SEG zelf adviseren als het gaat om het bevorderen van de sociale acceptatie in de klassituatie. De onderzoeksvraag van deze studie is: “Welke strategieën worden door leerlingen met sociaal-, emotionele gedragsproblematiek, die nu in het speciaal onderwijs zitten, aangedragen om de sociale acceptatie te verbeteren in de reguliere klas?”

Methode

Vijftien leerlingen met SEG, uit groep 7 en 8 van het speciaal onderwijs in noord Nederland, hebben deelgenomen aan deze studie. Zij hebben ook onderwijs op reguliere scholen gevolgd. Met semi-gestructureerde interviews zijn de leerlingen bevraagd naar hun (coping)strategieën en adviezen over de onderwerpen “pesten” en “niet mee mogen spelen”.

Resultaten

De leerlingen uit deze studie, hebben behoefte aan sociale ondersteuning vanuit de leerkracht. Zij willen dat de leerkracht ingrijpt, zodat de situatie opgelost kan worden. In pestsituaties wordt de coping strategie “zelfredzaamheid/probleem zelf oplossen” vaak genoemd. In situaties waarin de kinderen niet mee mogen spelen, wordt “afstand nemen” het meest genoemd, evenals iets anders gaan doen/afleiding zoeken. De leerlingen benoemen dat klasgenoten pestgedrag zouden moeten negeren en niet mee zouden moeten lachen. De leerlingen vinden dat zij zelf de meeste verantwoordelijkheid hebben in de situaties, maar dat het prettig is als de leerkracht de pestsituatie oplost.

Conclusies en aanbevelingen

De leerlingen zien een grote rol voor de leerkrachten weggelegd. Met dit onderzoek is een begin gemaakt naar het bevorderen van de sociale acceptatie van leerlingen met SEG in het primair onderwijs. Hierbij is de visie van de leerlingen zelf centraal gesteld. Het advies aan leerkrachten is om vaker in gesprek te gaan met de leerling die problemen ervaart wat betreft aansluiting met de klas. De rol van de leerkracht moet niet onderschat worden, als het gaat om de ondersteuning van de behoeften van deze leerlingen en hun sociale acceptatie in de klas.

Door: Eleonora Jansen-Postma en Yvonne Buisman (juni 2016)

Begeleid door: Renske de Leeuw en Anke de Boer