De voorspellende waarde van vroegtijdige rekenvaardigheden op latere rekenprestaties

Aanleiding en doelstelling

Het vroegtijdig identificeren van jonge leerlingen met rekenproblemen is belangrijk om zo in een vroeg stadium te kunnen interveniëren. Er is echter nog weinig bekend over welke specifieke deelvaardigheden van rekenen de latere rekenvaardigheid kunnen voorspellen. Hoewel eerdere meta-analyses aantonen dat latere rekenprestaties te voorspellen zijn, wordt in deze onderzoeken slechts 16 tot 23% van de variantie verklaard door aanwezige verschillen op de voormetingen. In deze verouderde meta-analyses is niet naar specifieke rekenvaardigheden gekeken. Daarom is er een meta-analyse naar de voorspellende waarde van verschillende vroegtijdige rekenvaardigheden voor latere rekenprestaties uitgevoerd. ‘Vroegtijdige rekenvaardigheden’ is een verzamelterm voor een algemeen begrip van de betekenis en functies van getallen in verschillende contexten gecombineerd met vaardigheden die ruimtelijk inzicht vereisen. De vraag die centraal staat in dit onderzoek is: “In hoeverre zijn er verschillen in de voorspellende waarde van verschillende vroegtijdige rekenvaardigheden voor latere rekenprestatie?”

Methode

Het onderzoek betreft een meta-analyse. De vroegtijdige rekenvaardigheden zijn in drie domeinen verdeeld om deze onderling te kunnen vergelijken; getalbegrip, meten en meetkunde, naar de indeling van Stichting Leerplanontwikkeling Nederland (SLO). Er werd gezocht naar literatuur gepubliceerd tussen 1 maart 1998 en 21 augustus 2016. Er werd hierbij gekeken naar gewogen correlaties tussen rekenvaardigheden in groep één en twee en rekenvaardigheden in groep drie of hoger. Artikelen werden geëxcludeerd wanneer er sprake was van andere beperkingen dan taal-, reken- of leerstoornissen of een interventieonderzoek. Uiteindelijk zijn 334 correlaties uit 32 artikelen meegenomen in dit onderzoek.

Resultaten

Het verschil in maanden tussen de voor- en nameting was gemiddeld 17 maanden (standaarddeviatie 13). Wanneer de voorspellende waarden van de domeinen vergeleken worden, blijken de domeinen getalbegrip (13.7%) en meetkunde (13%) de latere rekenvaardigheden ongeveer evengoed te voorspellen. Voor het domein meten werd maar één correlatie gevonden van .54, waarmee er sprake is van een sterk verband (verklaarde variantie van 29.2%).

Conclusies en aanbevelingen

Het verband voor het domein meten dient voorzichtig geïnterpreteerd te worden, omdat deze waarde gebaseerd is op één studie van 43 kinderen, waardoor dit mogelijk een onbetrouwbare weergave van de werkelijkheid is. Slechts 13 tot 13.7% van de variantie in latere rekenprestatie wordt verklaard door aanwezige verschillen in de vroegtijdige rekenvaardigheden voor de domeinen getalbegrip en meetkunde. Dit wijst erop dat deze vroegtijdige rekenvaardigheden matige voorspellers zijn voor latere rekenprestaties en testscores van jonge kinderen dienen dus voorzichtig geïnterpreteerd te worden.Een mogelijke verklaring is het grote leeftijdsverschil tussen voor- en nameting. Dit vergroot de kans dat prestaties zullen veranderen, omdat rekenprestaties niet stabiel zijn. Vervolgonderzoek naar de voorspellende waarde van het domein meten op latere rekenprestaties wordt aanbevolen.

Keywords: (vroegtijdige) rekenvaardigheid, rekenprestatie, voorspellen, getalbegrip, meetkunde, meten

Door: Andrea Sijp

Begeleid door: N. Frans, MSc, dr. W.J. Post en dr.A.M.N. Huyghen