De doorlooptijden in de zorg zijn onnodig lang | Oratie Taco van der Vaart, hoogleraar Supply Chain Management

‘De patiënt centraal’ is een vaak gebezigde slogan in de zorg. Maar het is ook een loze spreuk, vindt Taco van de Vaart, hoogleraar Supply Chain Management aan de Rijksuniversiteit Groningen. In de Nederlandse gezondheidszorg wordt te weinig waarde gehecht aan snelheid, stelde hij in zijn oratie op dinsdag 21 mei. ‘Snelheid zou in onze zorg een veel belangrijkere rol moeten spelen. De doorlooptijden van patiënten zijn nu onnodig lang. Niet de individuele patiënt maar de patiëntenstroom moet centraal komen staan.’

Online retailer Bol.com experimenteert dit jaar met leveringen binnen twee uur. Het contrast met de zorg is opvallend, vindt Van der Vaart. ‘Bol.com wil levertijden die al snel zijn nog eens drastisch verkorten, terwijl in de zorg lange doorlooptijden voor lief worden genomen. Van retaillogistiek naar de zorg lijkt misschien een grote stap, maar het enorme verschil in de waarde die wordt toegekend aan snelheid is frappant.’

Ontzettend lange doorlooptijden

Interessant is dat online retailers heel nadrukkelijk sturen op snelheid, maar dat doorlooptijden in de zorg geen prioriteit hebben, stelt Van der Vaart. ‘In de zorg is een wachttijd van drie tot zes weken voor een bezoek aan specialist in het ziekenhuis niet ongebruikelijk. Net als wachttijden van twee tot vier weken voor een MRI-scan of een maagonderzoek. Inclusief eventuele operaties en behandelingen leidt dat al gauw tot een totale doorlooptijd van twaalf weken tot een halfjaar. Vanuit supply chain-perspectief is dat ontzettend lang.’

Snelheid doet er wel degelijk toe

Het verkorten van doorlooptijden is van groot belang voor patiënten. Uit onderzoek blijkt dat er een relatie bestaat tussen wachttijd en kwaliteit van de zorg. Van der Vaart: ‘Een lange doorlooptijd betekent voor een patiënt bovendien dat hij langer ongerust is, langzamer herstelt, meer kans heeft op complicaties of later weer aan het werk kan. Voor zorginstellingen geldt bovendien een financieel argument om te streven naar kortere doorlooptijden: verrichtingen kunnen dan eerder worden gedeclareerd.’

Geen gevolg van capaciteitstekort

Volgens de hoogleraar wordt te gemakkelijk verondersteld dat wachttijden in de zorg het gevolg zijn van een tekort aan capaciteit. Van der Vaart wijst in zijn oratie op drie andere oorzaken:

1. Er is nauwelijks sturing op de totale duur van het zorgtraject. Afdelingen binnen ziekenhuizen sturen primair op het eigen budget en op benutting van capaciteit binnen de afdeling. De doorstroming van patiënten is daardoor verre van optimaal;
2. Integrale doelstellingen, het delen van informatie, integrale ICT en samenwerking zijn binnen ziekenhuizen nog heel beperkt – zo blijkt onder meer uit het promotieonderzoek van Justin Drupsteen;
3. Er zit veel variatie in het aanbod van zorg, vooral in de beschikbaarheid van specialisten. Die variabiliteit wordt nu opgevangen door patiënten te laten wachten.

Hoe het beter kan

Wachttijd die het gevolg is van de eerste twee oorzaken kan worden verminderd door beter samen te werken binnen specifieke patiëntenstromen, zoals pijn-op-de-borst-patiënten, mensen met een versleten heup of patiënten met chronische aandoeningen zoals COPD of diabetes, stelt Van der Vaart.

‘Daarnaast is het ontzettend belangrijk om meer regelmaat te organiseren in de beschikbaarheid van specialisten. Het aantal patiënten dat gezien wordt op een polikliniek heeft uiteraard grote invloed op het aantal vervolgonderzoeken of operaties in de rest van de keten. Het is daarom zaak om een zo regelmatig mogelijke stroom van patiënten te realiseren. Dat betekent bijvoorbeeld dat je voorkomt dat meerdere specialisten van een afdeling op hetzelfde moment naar een congres of op vakantie gaan. Minder variabiliteit in het aanbod van de zorg leidt tot minder wachttijd voor de patiënt.’

Cruciale rol voor medisch specialisten

Zo’n koerswijziging is niet eenvoudig te realiseren, beseft Van der Vaart. ‘Onze gezondheidszorg bestaat uit veel losse schakels. Zowel in de daadwerkelijke levering van zorg als in de aansturing door medisch management, ziekenhuismanagement, verzekeraars en overheid en in de financiering van de zorg. De sleutel voor betere doorlooptijden in de zorg ligt bij de belangrijkste schakel in de supply chain: de specialisten. Zij hebben een centrale en autonome positie, die bepalend is voor de prestaties van de hele keten. Echte verbeteringen kun je niet afdwingen met stelselwijzigingen of financiële prikkels, maar vragen om samenwerking tussen ziekenhuis en specialisten, en tussen verzekeraar en zorgverleners. Samenwerking gericht op patiëntenstromen, duidelijke procesverantwoordelijkheid en ketenregie.’

Meer informatie

Contact: Taco van der Vaart

________________________________________________
> Meer nieuws van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde
> FEB-experts in de media