Heel de wereld kijkt naar Groningen voor historische economische data

Robert Inklaar heeft over aandacht niet te klagen. Het werk van de hoogleraar Economie van Productiviteit en Welvaart en zijn collega’s staat wereldwijd in de belangstelling. Hun herziene versie van de Maddison Project Database, een schatkist vol historische cijfers om de economische ontwikkeling van landen mee te verklaren, leidde tot trending grafieken op de sites van de New York Times en Our World in Data. Een gesprek over wat het Nederland van 200 jaar geleden ons leert over hedendaags Ivoorkust.

_{Tekst: Riepko Buikema / Communicatie}

Een database met historische cijfers, dat klinkt niet meteen bruisend of sexy, maar de economische wereld kijkt er reikhalzend naar uit, constateert Inklaar tevreden. ‘Het bereik is groot. Onze column op Vox.eu over de nieuwe Maddison Database trok binnen een week 6.000 lezers. Ik schrijf weleens stukken die minder vaak gelezen worden’, lacht hij. Mondiale aandacht is er ook voor de door Inklaar c.s. samengestelde Penn World Table, met internationale vergelijkingen van inkomens- en productiviteitsontwikkelingen. Die kan op de RUG-website steevast rekenen op meer dan 110.000 pageviews per jaar.

Impact

Inklaar: ‘Daar doe je het uiteindelijk voor. Je wilt een bijdrage leveren. Impact hebben doordat collega-wetenschappers iets doen met je werk. Ook in het onderwijs worden onze databases goed gebruikt. We zien aan onze bezoekcijfers precies wanneer in de VS het universitaire semester begint waarin ons vakgebied op het programma staat.’

In het spoor van Angus Maddison

De wereldwijde belangstelling voor beide cijferbergen is hét bewijs dat het Groningen Growth and Development Centre, ruim 25 jaar geleden opgezet door de fameuze econoom Angus Maddison, is uitgegroeid tot een aansprekend wetenschappelijk instituut. ‘Maddison wilde begrijpen waarom sommige landen rijk zijn en andere juist niet. Hij probeerde dat te onderbouwen met zorgvuldige cijfers, die bruikbaar moesten zijn voor de hele wereld. Dat heeft mondiaal een heleboel onderzoek losgemaakt. Dit werk heeft verschillende Groningse hoogleraren geïnspireerd, zoals Marcel Timmer, Bart Los, Bart van Ark en Herman de Jong.’

De groei voorbij?

Met zijn benoeming tot hoogleraar schaarde ook Inklaar zich vorig jaar onder die professoren, en op 6 maart 2018 hield hij zijn oratie getiteld ‘De groei voorbij? Productiviteit en welvaart in de 21^e eeuw’. ‘De productiviteit is deze eeuw minder gegroeid dan lange tijd het geval is geweest. We willen graag begrijpen waarom dat zo is en welke vooruitzichten dat biedt. Daarnaast is het belangrijk om verder te kijken dan alleen die groeicijfers. Economische groei en productiviteitsgroei is allemaal leuk, maar daarmee geven we natuurlijk maar een beperkt beeld van de economische ontwikkeling van een land. We moeten naar een breder perspectief: wie zijn bijvoorbeeld de winnaars en verliezers van automatisering en globalisering? Ook op die manier wil ik de groei voorbijgaan: kunnen we de effecten van groei anders bekijken?’

Verhalen vertellen

De zoektocht van Inklaar zal ook na de ceremoniële aanvaarding van zijn leerstoel geïnspireerd blijven door drie persoonlijke pijlers: nieuwsgierigheid, puzzelen en verhalen vertellen. ‘Dat is wat me drijft. Ik krijg er veel energie van om opgeloste puzzels uit te dragen. Hoe kan ik het publiek duidelijk maken dat ze dit mooi moeten vinden, dat hier iets ligt dat hen nieuwe inzichten geeft? Dat het gaat om dingen die wij met z’n allen belangrijk moeten vinden? Als het gaat over de groei van productiviteit in Nederland, zoals in mijn oratie, dan merk ik dat mijn verhaal zeker aanslaat. Even goed wil ik mijn meer historische werk voor het voetlicht brengen.’

Minder welvarende landen vooruit helpen

‘Wat we nu concreet kunnen met die historische economische patronen? Denk eens aan het Nederland van 200 jaar geleden. Een samenleving die een stuk minder had te besteden dan nu. Als je dat vertaalt naar het heden, dan valt historisch Nederland te vergelijken met het hedendaagse Ivoorkust. En zo zijn er natuurlijk genoeg landen in Afrika of Azië waar mensen het minder goed hebben dan hier. Wat zijn dan de factoren die van belang zijn om zo’n land vooruit te helpen? Welke paden kunnen we helpen vinden voor landen die nu nog minder welvarend zijn? Zodat ze het ook daar met z’n allen prettiger krijgen. Dan moet je dus weten waardoor Nederland of Duitsland zijn gekomen waar ze nu zijn. Dan zie je de ontwikkeling via meer machines, minder landbouw en meer marktgerichtheid. Natuurlijk laat zich dat nooit een-op-een vertalen, maar zo’n langetermijnperspectief is zeer waardevol.’

Robotisering en kunstmatige intelligentie

Inklaar geeft nog een voorbeeld. Het karakter van onze economie lijkt spoedig te veranderen. Technologie schept mogelijkheden, maar wat gaat dat betekenen? Staan we inderdaad aan de vooravond van grootschalige technologische verandering, met de robotisering en slimmere kunstmatige intelligentie? ‘Kijk naar de garnalenpellers in Zoutkamp, die een pelmachine ontwikkelen en het productieproces terughalen naar Groningen. Hartstikke mooi, maar het kostte jaren van experimenteren – en dat bij zo’n relatief eenvoudige taak. Dat zijn fascinerende processen. Wat zijn de voorwaarden om een technologie breed inzetbaar te maken? Kunnen we op basis van historische patronen de weg vooruit schetsen?’

Winnaars en verliezers van technologische verandering

‘Er is steeds minder handwerk, dus bepaalde banen raak je kwijt. Dat soort ontwikkelingen hebben zich in de geschiedenis eerder voorgedaan. Wat zegt dat over hoe we er nu voorstaan? We hopen te kunnen zeggen: dit zijn de patronen die we herkennen en dat beeld is vergelijkbaar met een bepaalde periode uit het verleden. Dat geeft een indicatie van het punt waarop een historisch patroon mogelijk doorbroken wordt. Zodat we bijvoorbeeld zicht krijgen op de vragen: wie winnen er, wie verliezen er, hoe verandert het werk en wat betekent deze ontwikkeling voor de groeivooruitzichten van een land? Dat is precies de informatie waar nationale en Europese beleidsmakers op zitten te wachten.’

Meer informatie

• Contact: Robert Inklaar
• Samenvatting oratie: De groei voorbij?
• Volg Inklaar op Twitter: @RobertInklaar