Europese begrotingsregels effectief, maar ze zetten ook aan tot creatief boekhouden

De Europese begrotingsregels, bedoeld om onhoudbare overheidsfinanciën in eurolanden te voorkomen, zijn gemiddeld genomen effectief. Bezuinigingsaanbevelingen zetten lidstaten aan tot het nemen van maatregelen die het begrotingstekort doen afnemen, concludeert Jasper de Jong in zijn proefschrift. Minder gunstig is dat een dreigende overschrijding van begrotingsregels in eurozonelanden vaak ook gepaard gaat met een rooskleuriger raming van hun budgettaire positie. De Jong promoveert op 18 april aan de Rijksuniversiteit Groningen.

De waarschijnlijk bekendste Europese begrotingsregel, vastgelegd in het Verdrag van Maastricht, luidt dat het begrotingstekort in EU-landen niet groter mag zijn dan 3% van het bbp. Is dat toch het geval, dan dienen lidstaten maatregelen te nemen om het begrotingstekort te verkleinen. Deze ‘3%-regel’ is van meet af door veel economen aan bekritiseerd, omdat hij lidstaten aanzet tot bezuinigingen tijdens recessies. Anderen wijzen juist op de gebrekkige naleving van Europese begrotingsregels.

Strategisch gedrag

De Jong onderzocht de effectiviteit van de Europese begrotingsregels. Deze regels blijken effect te sorteren. Bezuinigingsaanbevelingen zetten lidstaten aan tot het nemen van maatregelen die het begrotingstekort doen afnemen. Tegelijk – en minder wenselijk – lokken de regels strategisch gedrag uit. De ramingen van het begrotingssaldo in eurozonelanden door de Europese Commissie, die de basis vormen voor de handhaving van de begrotingsregels, blijken een grotere opwaartse vertekening te kennen wanneer het begrotingstekort boven 3% van het bbp dreigt uit te komen.

Bezuinigingen werkten niet averechts

De Jong bestudeerde ook de economische gevolgen van consolidatie-inspanningen tijdens de crisis. Hoewel de stevige bezuinigingsmaatregelen van de Nederlandse overheid waarschijnlijk economische groei hebben gekost, ten minste op korte termijn, droegen deze per saldo bij aan een betere financiële positie van de overheid. De Jong vond geen bewijs dat de bezuinigingen averechts werken, in de zin dat ze schuldopdrijvend uitpakten. Breder geldt dat eurolanden en andere ontwikkelde economieën tijdens de crisis hun publieke investeringen substantieel hebben teruggeschroefd. Er zijn geen aanwijzingen dat dit het potentiële bbp in alle landen fors heeft geschaad, al verschilt de situatie van land tot land en kan de situatie veranderen indien investeringen langdurig achterblijven.

Meer informatie

Link naar het proefschrift van De Jong: Fiscal policy in the European Economic and Monetary Union

________________________________________________
> Meer nieuws van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde
> FEB-experts in de media